Erthygl 3: Rhyddid rhag artaith a thriniaeth annynol neu ddiraddiol

• artaith (meddyliol neu gorfforol) a
• triniaeth neu gosb annynol neu ddiraddiol

Fel y byddech yn ei ddisgwyl, rhaid i awdurdodau cyhoeddus beidio â rhoi’r math hwn o driniaeth i chi. Rhaid iddynt hefyd eich amddiffyn os yw rhywun arall yn eich trin fel hyn. Os ydynt yn gwybod bod yr hawl hon yn cael ei thorri, rhaid iddynt ymyrryd i'w hatal. Rhaid i'r wladwriaeth hefyd ymchwilio i honiadau credadwy o driniaeth o'r fath (gan gynnwys gan drydydd partïon).

Mae artaith yn digwydd pan fydd rhywun yn achosi poen neu ddioddefaint difrifol a chreulon iawn (corfforol neu feddyliol) i berson arall yn fwriadol. Gallai hyn fod i gosbi rhywun, neu i ddychryn neu i gael gwybodaeth ganddynt.

Triniaeth neu gosb annynol yw triniaeth sy'n achosi dioddefaint corfforol neu feddyliol dwys.

Mae triniaeth ddiraddiol yn golygu triniaeth sy'n hynod waradwyddus ac anurddasol. Mae'r cysyniad hwn yn seiliedig ar yr egwyddor o urddas - gwerth cynhenid holl fodau dynol.

Gallai triniaeth annynol neu ddiraddiol gynnwys:

• ymosodiad corfforol difrifol
• amodau neu gyfyngiadau cadw difrifol iawn
• cam-drin corfforol neu seicolegol difrifol mewn lleoliad iechyd neu ofal
• bygwth arteithio rhywun, os yw'r bygythiad yn un real ac uniongyrchol

Mae p'un a yw cam-drin yn cyrraedd lefel sy'n torri Erthygl 3 yn dibynnu ar sawl ffactor. Mae'r rhain yn cynnwys hyd y driniaeth, ei heffeithiau corfforol neu feddyliol a rhyw, oedran, bregusrwydd ac iechyd y dioddefwr.

Mae eich hawl i beidio â chael eich arteithio neu eich trin mewn ffordd annynol neu ddiraddiol yn absoliwt. Mae hyn yn golygu na ddylid byth ei gyfyngu na'i gyfyngu mewn unrhyw ffordd. Er enghraifft, ni all awdurdod cyhoeddus byth ddefnyddio diffyg adnoddau fel amddiffyniad yn erbyn cyhuddiad ei fod wedi trin rhywun mewn ffordd annynol neu ddiraddiol.

Daw'r testun hwn yn uniongyrchol o'r Ddeddf Hawliau Dynol.

Erthygl 3: Gwahardd artaith

Ni chaiff neb ddioddef artaith, na thriniaeth neu gosb annynol neu ddiraddiol.

Achos enghreifftiol - Chahal v Y Deyrnas Unedig [1996]

Honnodd Sikh Indiaidd sy'n byw yn y DU y byddai'n cael ei arteithio pe bai'n cael ei alltudio i India oherwydd ei fod yn gefnogwr proffil uchel i ymwahaniad Sikhaidd. Roedd y DU yn dal i geisio ei alltudio ar amheuaeth o fod yn derfysgwr. Mewn achos pwysig iawn, dyfarnodd Llys Hawliau Dynol Ewrop fod Erthygl 3 yn gwahardd ei symud gan ei fod yn wynebu risg wirioneddol o artaith neu driniaeth annynol neu ddiraddiol pe bai’n cael ei symud. Pwysleisiodd y Llys fod Erthygl 3 yn gwahardd, mewn termau absoliwt, artaith, triniaeth neu gosb annynol neu ddiraddiol, beth bynnag fo ymddygiad y dioddefwr (gan gynnwys amheuaeth o ymwneud â therfysgaeth).

Darllenwch Hawliau dynol, bywydau dynol: canllaw i'r Ddeddf Hawliau Dynol ar gyfer awdurdodau cyhoeddus am ragor o enghreifftiau ac astudiaethau achos cyfreithiol sy'n dangos sut mae hawliau dynol yn gweithio'n ymarferol.