Erthygl 2 o'r Protocol Cyntaf: Yr hawl i addysg

Mae gan rieni hefyd yr hawl i sicrhau bod eu credoau crefyddol ac athronyddol yn cael eu parchu yn ystod addysg eu plant.

Nid yw'r hawl i addysg yn rhoi'r hawl i chi ddysgu beth bynnag y dymunwch, lle bynnag y dymunwch. Mae’r llysoedd wedi dyfarnu bod yr hawl i addysg yn ymwneud â’r system addysg sy’n bodoli eisoes. Nid yw'n ei gwneud yn ofynnol i'r llywodraeth ddarparu neu roi cymhorthdal i unrhyw fath penodol o addysg.

Caniateir i'r llywodraeth reoleiddio'r ffordd y mae addysg yn cael ei darparu. Er enghraifft, gall basio deddfau sy'n gwneud addysg yn orfodol neu'n gosod gofynion iechyd a diogelwch ar ysgolion. Caniateir i ysgolion ddefnyddio polisïau derbyn cyn belled â'u bod yn wrthrychol ac yn rhesymol.

Er bod gan rieni hawl i sicrhau bod eu credoau crefyddol neu athronyddol yn cael eu parchu yn ystod addysg eu plant, nid yw hyn yn hawl absoliwt. Cyhyd â bod y credoau hyn yn cael eu hystyried yn briodol, gall awdurdod addysg wyro oddi wrthynt ar yr amod bod rhesymau da a'i fod yn cael ei wneud yn wrthrychol, yn feirniadol ac yn darparu ar gyfer amrywiaeth o gredoau a safbwyntiau byd-eang.

Daw'r testun hwn yn uniongyrchol o'r Ddeddf Hawliau Dynol.

Protocol 1, Erthygl 2: Hawl i addysg

Ni wrthodir hawl i addysg i neb. Wrth arfer unrhyw swyddogaethau y mae'n eu cymryd mewn perthynas ag addysg ac addysgu, bydd y Wladwriaeth yn parchu hawl rhieni i sicrhau bod addysg a dysgeidiaeth o'r fath yn cydymffurfio â'u hargyhoeddiadau crefyddol ac athronyddol eu hunain.

Achos enghreifftiol - R (Cyngor Bwrdeistref Hounslow London) v Panel Apeliadau Derbyn i Ysgolion ar gyfer Cyngor Bwrdeistref Hounslow London [2002]

Roedd polisi derbyniadau ysgol gynradd yng Ngorllewin Llundain yn blaenoriaethu plant a oedd yn byw yn nalgylch dynodedig yr ysgol. Roedd hyn yn golygu nad oedd rhai plant oedd yn byw y tu allan i'r ardal hon, ond oedd â brodyr neu chwiorydd yn mynychu'r ysgol, yn cael eu derbyn oherwydd y pwysau ar faint dosbarthiadau. Heriodd grŵp o rieni y penderfyniad hwn. Dyfarnodd y llys nad oedd polisi derbyn yr ysgol yn torri'r hawl i addysg. Pwysleisiodd, lle mae ceisiadau yn fwy na nifer y lleoedd ysgol, bod yn rhaid i awdurdodau derbyn ddefnyddio proses deg i wneud penderfyniadau ymarferol a gwrthrychol. Ymhlith pethau eraill, mae hyn yn golygu bod yn rhaid i bob cais gael ei ystyried yn briodol yn ôl ei rinweddau cyn gwneud penderfyniad terfynol.

(Crynodeb achos wedi’i ddarparu gan Sefydliad Hawliau Dynol Prydain.)

Mae Hawliau dynol, bywydau dynol: canllaw i'r Ddeddf Hawliau Dynol ar gyfer awdurdodau cyhoeddus yn darparu astudiaethau achos cyfreithiol sy'n dangos sut mae hawliau dynol yn gweithio'n ymarferol.