Mae enghreifftiau o gamau y gallai fod yn rhesymol i chi eu cymryd yn cynnwys:
Gwneud addasiadau i eiddo
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn gwneud newidiadau strwythurol neu ffisegol eraill fel lledu drws, darparu ramp neu symud dodrefn ar gyfer defnyddiwr cadair olwyn; yn adleoli switshis golau, dolenni drysau, neu silffoedd ar gyfer rhywun sy'n cael anhawster i gyrraedd; neu'n darparu cyferbyniad priodol o ran addurn i helpu person â nam ar ei olwg i symud yn ddiogel.
Dyrannu rhai o ddyletswyddau'r gweithiwr anabl i weithiwr arall
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn ailddyrannu mân ddyletswyddau neu ddyletswyddau atodol i weithiwr arall gan fod gweithiwr anabl yn cael anhawster i'w gwneud oherwydd ei anabledd. Er enghraifft, mae'r swydd yn golygu mynd ar do agored adeilad o bryd i'w gilydd ond mae'r cyflogwr yn trosglwyddo'r gwaith hwn oddi wrth weithiwr y mae ei anabledd yn cynnwys fertigo difrifol.
Trosglwyddo'r gweithiwr i lenwi swydd wag bresennol
Enghraifft -
Dylai cyflogwr ystyried a oes swydd arall addas ar gael i weithiwr sy'n mynd yn anabl (neu y mae ei anabledd yn gwaethygu), lle na fyddai unrhyw addasiad rhesymol yn galluogi'r gweithiwr i barhau i wneud y swydd bresennol. Gallai hyn hefyd olygu ailhyfforddi neu addasiadau rhesymol eraill megis offer ar gyfer y swydd newydd neu drosglwyddo i swydd ar raddfa uwch.
Newid oriau gwaith neu hyfforddiant y gweithiwr
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn caniatáu i berson anabl weithio oriau hyblyg i'w alluogi i gael seibiannau ychwanegol i oresgyn blinder sy'n deillio o'i anabledd. Gallai hefyd gynnwys caniatáu gweithio rhan-amser, neu oriau gwaith gwahanol er mwyn osgoi'r angen i deithio ar yr awr frys os yw hyn yn broblem sy'n gysylltiedig â nam. Gallai dychwelyd yn raddol i'r gwaith gyda chroniad graddol o oriau hefyd fod yn briodol o dan rai amgylchiadau.
Neilltuo'r gweithiwr i fan gwaith neu hyfforddiant gwahanol
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn adleoli gweithfan gweithiwr newydd anabl (sydd bellach yn defnyddio cadair olwyn) o swyddfa trydydd llawr anhygyrch i un hygyrch ar y llawr gwaelod. Os yw'r cyflogwr yn gweithredu o fwy nag un gweithle, gall fod yn rhesymol symud man gwaith y gweithiwr i eiddo arall yr un cyflogwr os yw'r adeilad cyntaf yn anhygyrch o'i gymharu â'r adeilad arall.
Caniatáu i weithiwr fod yn absennol yn ystod oriau gwaith neu hyfforddiant ar gyfer adsefydlu, asesu neu driniaeth
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn caniatáu i berson anabl sydd wedi datblygu cyflwr yn ddiweddar gael mwy o amser i ffwrdd o'r gwaith nag a fyddai'n cael ei ganiatáu i weithwyr nad ydynt yn anabl i'w alluogi i gael adsefydlu. Byddai addasiad tebyg yn briodol os yw anabledd yn gwaethygu neu os oes angen triniaeth achlysurol ar weithiwr anabl beth bynnag.
Rhoi, neu drefnu ar gyfer, hyfforddiant neu fentora (boed ar gyfer y gweithiwr anabl neu unrhyw weithiwr arall). Gallai hyn fod yn hyfforddiant mewn darnau penodol o offer y mae’r gweithiwr anabl yn eu defnyddio, neu newid i’r hyfforddiant safonol yn y gweithle i wneud yn siŵr ei fod yn hygyrch i’r gweithiwr anabl.
Enghraifft -
Mae pob gweithiwr wedi’i hyfforddi i ddefnyddio peiriant penodol ond mae cyflogwr yn darparu hyfforddiant ychydig yn wahanol neu hirach i weithiwr sydd â symudiadau llaw neu fraich cyfyngedig, neu hyfforddiant mewn meddalwedd ychwanegol ar gyfer person â nam ar ei olwg fel y gall ddefnyddio cyfrifiadur ag allbwn lleferydd.
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn darparu hyfforddiant i weithwyr ar gynnal cyfarfodydd mewn ffordd sy'n galluogi aelod o staff byddar i gymryd rhan yn effeithiol.
Enghraifft -
Mae person anabl yn dychwelyd i’r gwaith ar ôl cyfnod o absenoldeb o chwe mis oherwydd strôc. Mae ei gyflogwr yn talu iddynt weld mentor gwaith, ac yn caniatáu amser i ffwrdd i weld y mentor, i'w helpu i godi hyder ar ôl i'w hanabledd ddechrau.
Caffael neu addasu offer
Enghraifft -
Efallai y bydd yn rhaid i gyflogwr ddarparu offer arbennig (fel bysellfwrdd wedi’i addasu ar gyfer rhywun ag arthritis neu sgrin fawr ar gyfer gweithwyr â nam ar eu golwg), ffôn wedi’i addasu ar gyfer rhywun â nam ar y clyw, neu offer arall wedi’i addasu ar gyfer gweithwyr anabl (fel dolenni hirach ar beiriant).
Nid oes rhaid i chi ddarparu neu addasu offer at ddibenion personol nad ydynt yn gysylltiedig â swydd gweithiwr, megis darparu cadair olwyn os oes angen un ar berson beth bynnag ond nad oes ganddo un. Mae hyn oherwydd nad yw'r anfanteision yn llifo o bethau y mae gennych reolaeth drostynt.
Addasu cyfarwyddiadau neu lawlyfrau cyfeirio
Enghraifft -
Efallai y bydd angen addasu fformat cyfarwyddiadau a llawlyfrau ar gyfer rhai gweithwyr anabl (fel cael eu cynhyrchu mewn braille neu ar gryno ddisg sain) ac efallai y bydd angen cyfleu cyfarwyddiadau i bobl ag anableddau dysgu ar lafar gydag arddangosiad unigol neu mewn fformat hawdd ei ddarllen.
Addasu gweithdrefnau ar gyfer profi neu asesu
Enghraifft -
Byddai gweithiwr â deheurwydd corfforol cyfyngedig a oedd yn gwneud cais am ddyrchafiad o dan anfantais oherwydd prawf ysgrifenedig, felly mae'r cyflogwr yn rhoi prawf llafar i'r person hwnnw yn lle hynny.
Darparu darllenydd neu ddehonglydd
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn trefnu i gydweithiwr ddarllen copi caled o'r post i weithiwr â nam ar y golwg ar adegau penodol yn ystod y diwrnod gwaith. Fel arall, efallai y bydd y cyflogwr yn llogi darllenydd.
Darparu goruchwyliaeth neu gymorth arall
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn darparu gweithiwr cymorth neu'n trefnu cymorth gan gydweithiwr, o dan amgylchiadau priodol, ar gyfer rhywun y mae ei anabledd yn arwain at ansicrwydd neu ddiffyg hyder.
Caniatáu i weithiwr anabl gymryd cyfnod o absenoldeb anabledd
Enghraifft -
Mae angen i weithiwr sydd â chanser gael triniaeth ac adsefydlu. Mae eu cyflogwr yn caniatáu cyfnod o absenoldeb anabledd ac yn caniatáu iddynt ddychwelyd i'w swydd ar ddiwedd y cyfnod hwn.
Cymryd rhan mewn cynlluniau cyflogaeth â chymorth, megis CAM AT WAITH
Enghraifft -
Mae person yn gwneud cais am swydd fel cynorthwyydd swyddfa ar ôl sawl blwyddyn o beidio â gweithio oherwydd iselder. Maent wedi bod yn cymryd rhan mewn cynllun cyflogaeth â chymorth lle gwelsant y swydd yn cael ei hysbysebu. Fel addasiad rhesymol mae'r person yn gofyn i'r cyflogwr adael iddo wneud
Cyflogi gweithiwr cymorth i gynorthwyo gweithiwr anabl
Enghraifft -
Weithiau mae angen cynghorydd â nam ar y golwg i ymweld â chleientiaid yn y cartref. Mae'r cyflogwr yn cyflogi gweithiwr cymorth i'w cynorthwyo ar yr ymweliadau hyn.
Addasu gweithdrefnau disgyblu neu gwyno
Enghraifft -
Caniateir i weithiwr ag anabledd dysgu fynd â ffrind (nad yw'n gweithio gyda nhw) i weithredu fel eiriolwr mewn cyfarfod gyda chyflogwr y person ynghylch cwyn. Fel arfer mae'r cyflogwr yn caniatáu i weithwyr ddod â chydweithwyr yn unig gyda nhw. Mae'r cyflogwr hefyd yn sicrhau bod y cyfarfod yn cael ei gynnal mewn ffordd nad yw'n rhoi'r gweithiwr anabl dan anfantais nac yn nawddoglyd.
Addasu meini prawf dethol ar gyfer dileu swyddi
Enghraifft -
Mae gweithiwr â chlefyd hunanimiwn wedi cymryd sawl cyfnod byr o absenoldeb yn ystod y flwyddyn oherwydd y cyflwr. Pan fydd eu cyflogwr yn cymryd yr absenoldebau i ystyriaeth fel maen prawf ar gyfer dethol pobl i'w diswyddo, mae'n diystyru'r cyfnodau hyn o absenoldeb sy'n gysylltiedig ag anabledd.
Addasu trefniadau tâl ar sail perfformiad
Enghraifft -
Mae gweithiwr anabl sy’n cael ei dalu ar sail ei gynnyrch yn unig angen seibiannau ychwanegol byr yn aml yn ystod ei ddiwrnod gwaith – rhywbeth y mae ei gyflogwr yn cytuno iddo fel addasiad rhesymol. Mae'n debygol o fod yn addasiad rhesymol i'w gyflogwr ei dalu ar gyfradd y cytunwyd arni (e.e. ei gyfradd fesul awr gyfartalog) am y seibiannau hyn.
Weithiau gall fod angen i gyflogwr gymryd cyfuniad o gamau
Enghraifft -
Mae dynes sy'n ddall yn cael swydd newydd gyda'i chyflogwr mewn rhan anghyfarwydd o'r adeilad. Y cyflogwr:
Yn trefnu cyfleusterau ar gyfer ei chi cymorth yn yr ardal newydd
Yn trefnu i'w chyfarwyddiadau newydd fod mewn Braille, a
Darparu hyfforddiant cydraddoldeb anabledd i'r holl staff.
Mewn rhai sefyllfaoedd, ni fydd addasiad rhesymol yn gweithio heb gydweithrediad gweithwyr eraill. Felly, efallai y bydd gan eich staff rôl bwysig i'w chwarae wrth helpu i sicrhau bod addasiad rhesymol yn cael ei wneud yn ymarferol. Rhaid i chi wneud yn siŵr bod hyn yn digwydd.
Mae'n annhebygol o fod yn 'amddiffyniad' dilys i hawliad o dan gyfraith cydraddoldeb am fethiant i wneud addasiadau rhesymol i ddadlau bod addasiad yn afresymol oherwydd bod eich staff yn rhwystrol neu'n ddigymorth pan wnaethoch geisio gwneud addasiad. Byddai angen i chi o leiaf allu dangos eich bod wedi cymryd pob cam rhesymol i geisio datrys problem agwedd eich staff eraill.
Enghraifft -
Mae cyflogwr yn sicrhau bod gan weithiwr ag awtistiaeth ddiwrnod gwaith strwythuredig fel addasiad rhesymol. Fel rhan o'r addasiad rhesymol, cyfrifoldeb y cyflogwr yw sicrhau bod gweithwyr eraill yn cydweithredu â'r trefniant hwn.
Os nad yw'r gweithiwr yn cytuno i chi gynnwys gweithwyr eraill, rhaid i chi beidio â thorri ei gyfrinachedd trwy ddweud wrth y gweithwyr eraill am sefyllfa'r person anabl.
Os yw gweithiwr yn gyndyn i staff eraill wybod, a'ch bod yn credu bod angen cydweithrediad cydweithwyr y gweithiwr ar gyfer addasiad rhesymol, eglurwch na allwch wneud yr addasiad oni bai eu bod yn barod i rywfaint o wybodaeth gael ei rhannu. Nid oes rhaid iddo fod yn wybodaeth fanwl am eu cyflwr, dim ond digon i egluro i staff eraill beth sydd angen iddynt ei wneud.
