Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl ag Anableddau (CRPD)

Mae CRPD yn gytuniad hawliau dynol rhyngwladol a fabwysiadwyd yn 2006. Cytunodd y DU i’w ddilyn yn 2009.

Drwy ddilyn CRPD, mae’r DU yn cytuno i amddiffyn a hyrwyddo hawliau dynol pobl anabl, gan gynnwys:

• dileu gwahaniaethu ar sail anabledd
• galluogi pobl anabl i fyw'n annibynnol yn y gymuned
• sicrhau system addysg gynhwysol
• sicrhau bod pobl anabl yn cael eu hamddiffyn rhag pob math o gamfanteisio, trais a chamdriniaeth

Archwiliodd y Cenhedloedd Unedig ddiwethaf pa mor dda y mae’r DU yn gweithredu’r cytuniad a chyhoeddodd ei argymhellion ym mis Awst 2017. Roedd y rhain yn cynnwys:

• cydnabod a gorfodi hawl pobl anabl i fyw’n annibynnol, cael eu cynnwys yn y gymuned, a dewis lle maent yn byw a gyda phwy y maent yn byw
• sicrhau bod polisïau nawdd cymdeithasol yn diogelu incwm pobl anabl a'u teuluoedd, gan ganiatáu ar gyfer y costau ychwanegol a ddaw yn sgil anabledd
• dileu rhwystrau i sicrhau bod pobl anabl yn gallu cael mynediad at waith gweddus a chyflog cyfartal
• cymryd camau i frwydro yn erbyn unrhyw stereoteipiau neu ragfarn negyddol neu wahaniaethol yn erbyn pobl anabl yn gyhoeddus ac ar y cyfryngau
• sicrhau bod gan bobl anabl hawliau cyfartal i gyfiawnder drwy ddarparu cyngor a chymorth cyfreithiol priodol
• cynnwys pobl anabl a sefydliadau pobl anabl wrth gynllunio a gweithredu'r holl gyfreithiau a pholisïau sy'n effeithio ar bobl anabl
• ymgorffori CRPD mewn cyfraith ddomestig i sicrhau y gall pobl gymryd camau cyfreithiol os yw eu hawliau wedi’u torri

Mae’r gwaith diweddaraf yr ydym wedi’i gynhyrchu fel rhan o’n gwaith monitro CRPD yn cynnwys:

• llythyr at CRPD y CU yn cyflwyno gwybodaeth ychwanegol cyn ei adolygiad ymchwiliad i’r DU, a anfonwyd ar ran UKIM (Mawrth 2024)

• llythyr at y Gweinidog dros Fenywod a Chydraddoldeb, yn amlygyu ein hasesiadau ac yn nodi ein siom bod Llywodraeth y DU wedi gohirio cymryd rhan yn y broses tan 2024, a anfonwyd ar ran UKIM (Awst 2023)

• adroddiad i Bwyllgor y CU ar Hawliau Pobl ag Anableddau ar gynnydd ar hawliau anabledd ar draws y DU (Awst 2023)

• adroddiad wedi’i ddiweddaru ar gyfer Pwyllgor y CU ar Hawliau Pobl ag Anableddau, yn nodi cynnydd y DU ar argymhellion y Cenhedloedd Unedig (Hydref 2018)
• briff i roi trosolwg o bryderon am ddiffyg cynnydd y llywodraeth o ran diogelu hawliau pobl anabl (Mehefin 2018)
• adroddiad o’r enw Pa mor dda y mae’r DU yn perfformio ar hawliau anabledd (Ionawr 2018)
• cyflwyniad wedi’i ddiweddaru i’r Pwyllgor CRPD yn rhoi 130 o argymhellion ar gyfer newid (Awst 2017)
• canllaw i helpu pobl anabl i wybod eu hawliau o dan y confensiwn (Gorffennaf 2017)
• cyflwyniad cychwynnol i Bwyllgor CRPD gan Fecanwaith Annibynnol y DU, sy’n cynnwys y pedwar comisiwn cydraddoldeb a hawliau dynol yn y Deyrnas Unedig - mae fersiynau Hawdd eu Darllen a BSL hefyd ar gael (Chwefror 2017)
• cyflwyniad i hysbysu’r CRPD ar hawliau anabledd yng Nghymru (Chwefror 2017)
• cyflwyniad i hysbysu’r CRPD ar hawliau anabledd yn Lloegr (Chwefror 2017)