Beth yw'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol?

Mae'r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol (ECHR) yn amddiffyn hawliau dynol pobl mewn gwledydd sy'n perthyn i Gyngor Ewrop.

Mae pob un o 47 Aelod-wladwriaethau'r Cyngor, gan gynnwys y DU, wedi llofnodi'r Confensiwn. Ei theitl llawn yw'r 'Confensiwn ar gyfer Diogelu Hawliau Dynol a Rhyddid Sylfaenol'.

Mae'r Confensiwn yn cynnwys 'erthyglau' wedi'u rhifo sy'n diogelu hawliau dynol sylfaenol. Gwnaeth y DU yr hawliau hyn yn rhan o’i chyfraith ddomestig drwy Ddeddf Hawliau Dynol 1998.

Sefydlwyd Cyngor Ewrop ar ôl yr Ail Ryfel Byd i amddiffyn hawliau dynol a rheolaeth y gyfraith, ac i hybu democratiaeth. Tasg gyntaf yr Aelod-wladwriaethau oedd llunio cytundeb i sicrhau hawliau sylfaenol i unrhyw un o fewn eu ffiniau, gan gynnwys eu dinasyddion eu hunain a phobl o genhedloedd eraill.

Wedi'i gynnig yn wreiddiol gan Winston Churchill a'i ddrafftio'n bennaf gan gyfreithwyr Prydeinig, roedd y Confensiwn yn seiliedig ar Ddatganiad Cyffredinol o Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig. Fe'i llofnodwyd yn Rhufain ym 1950 a daeth i rym ym 1953.

Mae’r Confensiwn yn gwarantu hawliau a rhyddid penodol ac yn gwahardd arferion annheg a niweidiol.

Mae’r Confensiwn yn sicrhau:

• yr hawl i fywyd (Erthygl 2)
• rhyddid rhag artaith (Erthygl 3)
• rhyddid rhag caethwasiaeth (Erthygl 4)
• yr hawl i ryddid (Erthygl 5)
• yr hawl i brawf teg (Erthygl 6)
• yr hawl i beidio â chael eich cosbi am rywbeth nad oedd yn erbyn y gyfraith ar y pryd (Erthygl 7)
• yr hawl i barch at fywyd teuluol a phreifat (Erthygl 8)
• rhyddid meddwl, cydwybod a chrefydd (Erthygl 9)
• rhyddid mynegiant (Erthygl 10)
• rhyddid i ymgynnull (Erthygl 11)
• yr hawl i briodi a dechrau teulu (Erthygl 12)
• yr hawl i beidio â dioddef gwahaniaethu mewn perthynas â’r hawliau hyn (Erthygl 14)
• yr hawl i warchod eiddo (Protocol 1, Erthygl 1)
• yr hawl i addysg (Protocol 1, Erthygl 2)
• yr hawl i gymryd rhan mewn etholiadau rhydd (Protocol 1, Erthygl 3)
• diddymu’r gosb eithaf (Protocol 13)

Mae Llys Hawliau Dynol Ewrop yn cymhwyso ac yn diogelu’r hawliau a’r gwarantau a nodir yn y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol.