Mae cynllun yr Adran Iechyd ar gyfer cleifion dan orchymyn ymhell o'r hyn sydd ei angen

Wrth ymateb i gynllun Adeiladu Gwell Cymorth yr Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol (DHSC) i fynd i’r afael â nifer y cleifion sy’n cael eu cadw’n amhriodol dan orchymyn mewn ysbytai diogel, dywedodd Prif Weithredwr y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol, Marcial Boo:

Mae pob diwrnod mae person yn cael ei gadw yn yr ysbyty heb fod angen yn ddiwrnod yn ormod. Mae’n annerbyniol felly, fwy na degawd ar ôl addo gweithredu gyntaf, fod cannoedd o bobl ag awtistiaeth ac anableddau dysgu yn dal i gael eu cadw fel cleifion mewnol pan allent fod yn derbyn gofal cymunedol.

Mewn gormod o achosion, mae cleifion hefyd yn cael eu hatal a’u gwahanu, a all waethygu eu hamodau a’i gwneud yn fwyfwy anodd iddynt fynd adref. Mewn achosion eithafol, gallai fod troseddau sylweddol i hawliau dynol.

Mae cynllun y DHSC i fynd i’r afael â’r pryderon hyn wedi’i ohirio am ddwy flynedd gan Covid, ac rydym yn falch ei fod wedi’i gyhoeddi o’r diwedd.

Fodd bynnag, nid yw’n mynd yn ddigon pell ac mae’n ymddangos ei fod yn awgrymu y bydd rhai cleifion yn dal i gael eu rhoi mewn ysbytai sydd wedi’u graddio’n annigonol.

Rydym yn croesawu’r Bil Iechyd Meddwl drafft, sydd â’r nod o leihau nifer y cleifion sy’n cael eu cadw’n amhriodol yn y tymor hir. Ond rhaid gweithredu ar unwaith i symud pobl allan o gadw diangen ac i'r gymuned.

Mae’r CCHD yn archwilio sut orau i ddefnyddio ei bwerau cyfreithiol i helpu cleifion a’u teuluoedd. Gall hyn gynnwys gweithredu drwy’r llysoedd.

Mae’r CCHD yn ysgrifennu at DHSC yn amlinellu ein pryderon, sy’n cynnwys:

• Yr awgrym, mewn rhai amgylchiadau, y bydd pobl yn cael eu derbyn i ysbyty sydd wedi'i raddio'n annigonol gan y Comisiwn Ansawdd Gofal.
• Nid yw'r amserlenni ar gyfer cyflawni yn mater o frys, yn enwedig yng ngoleuni'r achosion ymddangosiadol o dorri hawliau dynol mewn lleoliadau cleifion mewnol yr adroddwyd amdanynt dros y blynyddoedd.
• Nid yw’n glir sut na phryd y bydd y cynllun yn helpu pobl sy’n barod i gael eu rhyddhau heddiw.
• Nid yw'r cynllun yn esbonio pam na weithiodd mesurau cynharach, pam y methwyd targedau, na sut y bydd y camau gweithredu arfaethedig yn mynd i'r afael â methiannau blaenorol.
• Mae'r ymrwymiadau gwariant yn aneglur ac nid oes unrhyw ddadansoddiad o sut y bydd pob un o'r mesurau yn lleihau derbyniadau.

Mewn trafodaethau gyda'r DHSC, y Comisiwn Ansawdd Gofal a GIG Lloegr, mae'r CCHD wedi galw am hawl y gellir ei gorfodi i fyw'n annibynnol i bobl anabl.

Rydym wedi datblygu model cyfreithiol i’w ymgorffori mewn cyfraith ddomestig.