Mae’r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC) wedi cyflwyno hysbysiad o weithred anghyfreithlon i Pontins ar ôl i ymchwiliad ganfod sawl achos o wahaniaethu ar sail hil yn erbyn teithwyr Gwyddelig yng ngweithredwr y parc gwyliau.

Canfuwyd bod Pontins, sy'n eiddo i Britannia Jinky Jersey Limited, wedi cyflawni nifer o achosion clir o dorri'r Ddeddf Cydraddoldeb. Roedd y rhain yn cynnwys:

• Creu rhestr o gyfenwau Gwyddelig cyffredin wedi'u labelu fel 'gwesteion annymunol', gan gyfarwyddo staff i wrthod neu ganslo archebion a wneir o dan yr enwau hynny.
• Cyfarwyddo staff canolfannau galwadau i wrando am acenion Gwyddelig i adnabod teithwyr Gwyddelig a gwrthod neu ganslo eu harchebion.
• Labelu Teithwyr Gwyddelig a'u cymdeithion fel 'annymunol'.
• Cynnal rhestr o 'westai gwaharddedig', sy'n cynnwys pobl Pontins yr amheuir eu bod yn Deithwyr Gwyddelig a'u cymdeithion fel teulu neu ffrindiau.
• Cyflwyno rheolau sy’n ei gwneud yn ofynnol i westeion ymddangos ar y gofrestr etholiadol, arfer y canfuwyd ei fod yn gwahaniaethu yn erbyn Sipsiwn a Theithwyr, sy’n llai tebygol o fod ar y gofrestr.

Datgelwyd yr arferion yn wreiddiol gan chwythwr chwiban, a rannodd y rhestr o 'westeion annymunol' gyda'r EHRC yn 2020. Arweiniodd hyn at y corff gwarchod cydraddoldeb yn ymrwymo i gytundeb cyfreithiol rhwymol gyda Pontins yn 2021, i ddod â'r arferion i ben ac atal gwahaniaethu pellach.

Fodd bynnag, daeth yr EHRC â’r cytundeb i ben yn 2022 a lansio ymchwiliad ffurfiol, ar ôl i Pontins fethu â chydymffurfio â thelerau’r cytundeb.

‘Torri’r Ddeddf Cydraddoldeb yn amlwg’

Wrth wneud sylwadau ar yr ymchwiliad, dywedodd y Farwnes Kishwer Falkner, Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol :

“Datgelodd ein hymchwiliad i Pontins achosion amlwg o dorri Deddf Cydraddoldeb 2010. Roedd eu harferion busnes yn dangos gwahaniaethu amlwg ar sail hil tuag at Deithwyr Gwyddelig ac roedd diwylliant o wadu.

“Rydym yn parhau i fod yn bryderus iawn am yr arferion gwahaniaethol hyn. Cawsant eu cychwyn a'u cefnogi gan uwch reolwyr ac ni lwyddodd eu harweinyddiaeth i gymryd unrhyw gamau na derbyn cyfrifoldeb corfforaethol.

“Mae ymddygiad anghyfreithlon a gwahaniaethol o’r fath yn gwbl annerbyniol, ac ni ddylid byth ei oddef.”

Dywedodd Chris McDonagh, Swyddog Ymgyrchoedd Cyfeillion, Teuluoedd a Theithwyr:

“Mae’n drist iawn bod Teithwyr Gwyddelig wedi dod i arfer cymaint â chasineb a rhagfarn fel na ddaeth ‘rhestr ddu’ Pontins yn syndod.

“Er ein bod yn sicr nad Pontins yw’r unig rai sy’n gweithredu polisïau gwahaniaethol o’r fath, rydym yn croesawu ymchwiliad yr EHRC ac yn cymeradwyo safiad egwyddorol y chwythwr chwiban.

“Mae pawb yn haeddu byw yn rhydd o gasineb a rhagfarn.”

Beth Sy'n Digwydd Nesaf

Mae ymchwiliad y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol yn dod i’r casgliad bod yn rhaid i Pontins:

• Ymddiheuro ac ymgysylltu â’r gymuned Sipsiwn a Theithwyr, gan gydnabod eu cyfrifoldeb corfforaethol ac ymrwymo i ddull dim goddefgarwch tuag at wahaniaethu.
• Monitro achosion o ganslo archebion a methiannau er mwyn nodi materion yn y dyfodol neu faterion sy'n weddill.
• Adolygu a diweddaru eu polisïau a gweithdrefnau i sicrhau nad ydynt yn gwahaniaethu.
• Datblygu a darparu hyfforddiant, gan gynnwys hyfforddiant cydraddoldeb ynghylch eu dyletswydd gyfreithiol i beidio â gwahaniaethu.
• Dileu termau sy'n pennu gwiriadau cofrestr etholiadol.

Yn ôl y gyfraith, mae'n rhaid i Pontins lunio cynllun gweithredu i nodi sut y maent yn bwriadu bodloni'r argymhellion hyn. Gellir gorfodi’r cynllun gweithredu yn y llys o dan adran 22 o Ddeddf Cydraddoldeb 2006, gyda sancsiynau troseddol am fethu â chydymffurfio.

Parhaodd y Farwnes Falkner:

“Fel rheoleiddiwr y Ddeddf Cydraddoldeb, byddwn yn monitro Pontins yn agos i sicrhau eu bod yn cymryd atebolrwydd ac yn gwneud i newid ystyrlon ddigwydd trwy weithredu ein hargymhellion.

“Rydym hefyd yn annog y sector lletygarwch ehangach i gymryd sylw o’r canfyddiadau hyn a sicrhau nad ydynt yn defnyddio polisïau a thermau gwahaniaethol sy’n atal pobl rhag cyrchu gwasanaethau oherwydd eu hil.”

Mae’n ofynnol i Pontins gynhyrchu cynllun gweithredu erbyn 5yh ddydd Mawrth 9 Ebrill 2024.