Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus: dyletswyddau penodol yn yr Alban

Yn ogystal â’r ddyletswydd gyffredinol, mae rheoliadau Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus (PSED) yn nodi dyletswyddau penodol ychwanegol sy’n wahanol yng Nghymru, Lloegr a’r Alban.

Mae’r adran hon yn ymwneud â’r dyletswyddau penodol sy’n gymwys i awdurdodau cyhoeddus yn yr Alban a restrir yn yr Atodlen i Reoliadau Deddf Cydraddoldeb 2010 (Dyletswyddau Penodol) (Yr Alban) 2012, fel y’i diwygiwyd. Rydym yn cyfeirio at yr awdurdodau hyn fel 'awdurdodau rhestredig' yn y canllawiau hyn.

Rydym wedi coladu rhestr o'r Rheoliadau perthnasol ar gyfer y dyletswyddau penodol. Gweler y Rheoliadau perthnasol.

I wirio a oes rhaid i'ch sefydliad gydymffurfio, ewch i'r rhestr hon o awdurdodau cyhoeddus yn yr Alban sy'n ddarostyngedig i'r dyletswyddau penodol.

Mae’n ofynnol i awdurdodau rhestredig sy’n destun dyletswyddau penodol i’r Alban:

1. adrodd ar brif ffrydio'r ddyletswydd cydraddoldeb
2. cyhoeddi canlyniadau cydraddoldeb ac adrodd ar gynnydd
3. asesu ac adolygu effaith cydraddoldeb polisïau ac arferion
4. casglu, defnyddio a chyhoeddi gwybodaeth am weithwyr
5. defnyddio gwybodaeth am nodweddion aelodau neu aelodau bwrdd a gasglwyd gan Weinidogion yr Alban
6. cyhoeddi gwybodaeth bwlch cyflog rhwng y rhywiau
7. cyhoeddi datganiadau cyflog cyfartal
8. ystyried meini prawf ac amodau dyfarnu mewn perthynas â chaffael cyhoeddus
9. cyhoeddi mewn modd hygyrch

Mae dyletswydd hefyd ar Weinidogion yr Alban i gyhoeddi cynigion ar gyfer gweithgarwch sy’n galluogi awdurdodau rhestredig i wella eu perfformiad o’r ddyletswydd gyffredinol.
Rhaid i'r adroddiadau, yr asesiadau a'r wybodaeth a gyhoeddir gennych fod yn hygyrch i'r cyhoedd.

Diben y dyletswyddau penodol yw helpu awdurdodau rhestredig i wella eu
perfformiad ar y dyletswyddau cyffredinol. Fodd bynnag, nid yw cydymffurfio â'r dyletswyddau penodol o reidrwydd yn golygu eich bod yn rhoi sylw dyledus i anghenion y ddyletswydd gyffredinol yn yr holl waith yr ydych yn ei wneud.

Mae prif ffrydio'r ddyletswydd cydraddoldeb yn golygu sicrhau bod eich sefydliad yn ystyried materion cydraddoldeb ym mhopeth a wna, a sut rydych yn gwneud penderfyniadau.

Rhaid ichi gyhoeddi adroddiad o leiaf bob dwy flynedd ar y cynnydd y mae eich sefydliad wedi’i wneud i integreiddio tri angen y ddyletswydd gyffredinol yn ei holl swyddogaethau.

Rhaid i’r adroddiad hwn gynnwys:

• dadansoddiad blynyddol o'r wybodaeth a gasglwyd o dan y ddyletswydd i gasglu a defnyddio gwybodaeth gweithwyr
• manylion y cynnydd a wnaed wrth ddefnyddio'r wybodaeth hon i wella perfformiad y ddyletswydd gyffredinol

Ewch i’n canllawiau ar brif ffrydio’r ddyletswydd cydraddoldeb.

Mae canlyniad cydraddoldeb yn ganlyniad mesuradwy y mae awdurdod rhestredig yn anelu at ei gyflawni er mwyn hyrwyddo un neu fwy o anghenion y ddyletswydd gyffredinol.

Rhaid i chi gyhoeddi set o ganlyniadau cydraddoldeb o leiaf bob pedair blynedd.

Rhaid i chi hefyd gyhoeddi adroddiad ar y cynnydd a wnaed i gyflawni eich canlyniadau cydraddoldeb bob dwy flynedd

Rhaid i chi gymryd camau rhesymol i gynnwys pobl â nodweddion gwarchodedig perthnasol a'r sefydliadau sy'n cynrychioli eu buddiannau wrth baratoi eich canlyniadau cydraddoldeb. Rhaid i chi hefyd ystyried tystiolaeth cydraddoldeb berthnasol. Os nad yw set awdurdod rhestredig o ganlyniadau cydraddoldeb yn hybu anghenion y ddyletswydd gyffredinol ar gyfer pob grŵp gwarchodedig perthnasol, rhaid i chi gyhoeddi'r rhesymau dros hyn.

Am ragor o wybodaeth ewch i’n canllaw ar:

• Canlyniadau Cydraddoldeb a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
• Tystiolaeth a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
• Cynnwys a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
• Dyletswydd y Sector Cyhoeddus a Diogelu Data

Pan fyddwch yn datblygu polisïau neu arferion newydd neu ddiwygiedig, rhaid i chi asesu effaith eich cynigion yn erbyn pob un o'r tri o anghenion y ddyletswydd gyffredinol. Mae hyn yn golygu gwneud yn siŵr nad yw'r cynnig yn gwahaniaethu'n anghyfreithlon a meddwl sut y bydd yn helpu i hybu cydraddoldeb a meithrin cysylltiadau da. Bydd asesu'r effaith ar gydraddoldeb yn eich helpu i lunio polisïau ac arferion fel eu bod yn diwallu anghenion pawb.

Rhaid i'ch asesiad ystyried tystiolaeth berthnasol sy'n ymwneud â phobl â nodweddion gwarchodedig. Er enghraifft, ymchwil gan sefydliadau pobl anabl.

Wrth ddatblygu polisi neu arfer, rhaid i chi ystyried canlyniadau eich asesiad ac ystyried cymryd camau i fynd i'r afael ag unrhyw faterion a nodwyd. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i chi roi pwysau priodol i faterion cydraddoldeb wrth eu hystyried ochr yn ochr â dyletswyddau statudol eraill. Rhaid i benderfynwyr graffu a yw eu hasesiadau effaith yn rhoi digon o wybodaeth iddynt roi sylw dyledus i’r ddyletswydd gyffredinol wrth wneud penderfyniadau terfynol am bolisïau.

Os bydd eich sefydliad yn penderfynu gweithredu'r polisi newydd neu ddiwygiedig, rhaid i chi gyhoeddi canlyniadau eich asesiad o fewn amser rhesymol. Rhaid i chi hefyd wneud trefniadau i adolygu ac, os oes angen, adolygu polisïau neu arferion presennol.

Am ragor o wybodaeth ewch i’n canllaw ar:

• Asesu Effaith a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
• Asesu effaith a’r ddyletswydd cydraddoldeb: canllaw wyth cam

Rhaid i chi gymryd camau i gasglu gwybodaeth am nodweddion gwarchodedig eich cyflogeion. Rhaid i chi hefyd gasglu gwybodaeth flynyddol am recriwtio, datblygu a chadw staff â nodweddion gwarchodedig perthnasol.

Rhaid i chi ddefnyddio'r wybodaeth hon i wella perfformiad eich sefydliad o'r ddyletswydd gyffredinol a chynnwys dadansoddiad blynyddol o'r wybodaeth a gasglwyd a manylion y cynnydd ar gydraddoldeb yr ydych wedi'i wneud drwy gasglu a defnyddio'r wybodaeth hon yn eich adroddiad prif ffrydio.

Am ragor o wybodaeth ewch i’n canllaw ar:

• Gwybodaeth gweithwyr a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
• Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus a diogelu data

Mae’n ofynnol i Weinidogion yr Alban gasglu gwybodaeth am nodweddion gwarchodedig aelodau, neu fwrdd rheoli, rhai awdurdodau cyhoeddus. Rhaid i Weinidogion ddarparu’r wybodaeth y maent yn ei chasglu i’r awdurdod cyhoeddus. Os yw’r ddyletswydd hon yn berthnasol i chi, rhaid ichi gyhoeddi:

• nifer y dynion a'r merched sydd wedi bod yn aelodau o'r awdurdod
• dangos sut rydych wedi defnyddio, ac yn bwriadu defnyddio, yr wybodaeth i sicrhau amrywiaeth mewn perthynas â nodweddion gwarchodedig yr aelodau hynny

Dim ond i rai awdurdodau cyhoeddus y mae’r ddyletswydd hon yn berthnasol. Ewch i’n canllawiau ar bwy sy’n dod o dan ddyletswyddau penodol yr Alban i weld a yw’r ddyletswydd hon yn berthnasol i awdurdod cyhoeddus.

Y bwlch cyflog rhwng y rhywiau yw’r gwahaniaeth mewn cyflog cyfartalog rhwng dynion a menywod yn eich gweithlu. Mae'n wahanol i gyflog cyfartal, sy'n golygu bod yn rhaid i chi dalu'r un faint i ddynion a merched am waith cyfartal neu waith tebyg.

Rhaid i awdurdodau cyhoeddus sydd ag 20 neu fwy o gyflogeion ddefnyddio'r data mwyaf diweddar sydd ar gael i gyhoeddi'r gwahaniaeth canrannol rhwng cyflog fesul awr cyfartalog dynion (ac eithrio goramser) a chyflog fesul awr cyfartalog menywod (ac eithrio goramser) bob dwy flynedd.

Nid oes angen i chi gyhoeddi gwybodaeth bwlch cyflog rhwng y rhywiau os nad yw eich sefydliad wedi cael 20 o weithwyr ar unrhyw adeg ers i’r rheoliadau hyn ddod i rym neu ers cyhoeddi’r dyddiad diwethaf.

I gael rhagor o wybodaeth ewch i'n canllaw Gwybodaeth Gweithwyr a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus.

Fel y nodir yn Neddf Cydraddoldeb 2010, mae’n rhaid i gyflogeion yn yr un gweithle sy’n cyflawni gwaith cyfartal dderbyn cyflog cyfartal, oni bai y gellir cyfiawnhau unrhyw wahaniaeth mewn cyflog. Ewch i'n canllaw cyflog cyfartal.

Rhaid i awdurdodau cyhoeddus sydd ag 20 neu fwy o gyflogeion gyhoeddi datganiad cyflog cyfartal bob pedair blynedd.

Rhaid i’ch datganiad cyflog cyfartal gynnwys:

• polisi eich sefydliad ar gyflog cyfartal
• gwybodaeth am wahanu galwedigaethol

Gwahanu galwedigaethol yw pan fydd pobl â’r un nodweddion gwarchodedig yn gweithio’n bennaf ar raddfeydd cyflog penodol neu mewn galwedigaethau penodol.

Rhaid i’ch polisi cyflog cyfartal a gwybodaeth gwahanu galwedigaethol gynnwys manylion am:

• merched a dynion
• pobl anabl a phobl nad ydynt yn anabl
• pobl o grwpiau lleiafrifoedd ethnig a'r rhai nad ydynt

Am ragor o wybodaeth gweler ein canllaw Gwybodaeth Gweithwyr a Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus.

Meini prawf dyfarnu yw sut mae awdurdod cyhoeddus yn sgorio cais wrth gaffael nwyddau neu wasanaethau.

Wrth gaffael nwyddau neu wasanaethau ar gyfer awdurdod cyhoeddus, mae’n rhaid i chi, o dan rai amgylchiadau, roi sylw dyledus i’r cwestiwn a oes angen i chi ystyried unrhyw faterion cydraddoldeb yn eich:

• meini prawf dyfarnu
• amodau perfformiad penodedig (os yn berthnasol)

I gael rhagor o wybodaeth, ewch i'n canllawiau ar gaffael cyhoeddus.

Rhaid i Weinidogion yr Alban gyhoeddi cynigion bob pedair blynedd ar gyfer gweithgarwch sy'n helpu awdurdodau cyhoeddus i wella perfformiad ar y ddyletswydd gyffredinol.

Rhaid i Weinidogion yr Alban hefyd gyhoeddi adroddiad ar y cynnydd a wnaed ar eu cynnig diwethaf, ar ôl dwy flynedd.