Mae cyn-Gorporal a fu’n arwain ymgyrchoedd recriwtio Byddin Prydain wedi derbyn ymddiheuriad a setliad ariannol sylweddol gan y Weinyddiaeth Amddiffyn, ar ôl honiad iddi gael ei cham-drin yn hiliol a rhywiaethol.
Darparodd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC) gyllid a chymorth i Kerry-Ann Knight, fel rhan o'i gynllun cymorth cyfreithiol ar gyfer achosion gwahaniaethu ar sail hil.
Dywedodd Ms Knight wrth dribiwnlys cyflogaeth ei bod yn credu iddi gael ei cham-drin yn hiliol dro ar ôl tro gan gydweithwyr. Honnir er bod Ms Knight wedi codi cwynion yn rheolaidd am y gamdriniaeth a brofodd i'w huwch-swyddogion, ni chymerwyd unrhyw gamau. Mae'n honni bod ei phrofiadau wedi gadael iddi deimlo bod y Fyddin yn 'sefydliadol hiliol'.
Yn y tribiwnlys, disgrifiodd sut yr oedd cydweithwyr yn cyfeirio anfri ynghylch caethwasiaeth, gan gynnwys cyfeiriadau at 'lynsio' neu 'tario a phlu' tuag ati. Honnodd fod ei chydweithwyr yn canmol Hitler ac yn targedu iaith hiliol sarhaus dro ar ôl tro a stereoteipiau o'i chwmpas, megis gweiddi 'watermelon' pan gerddodd i mewn i ystafell.
Roedd hi hefyd yn wynebu cam-drin rhywiaethol ac aflonyddu, fel cael dangos lluniau o bidyn cydweithiwr mewn digwyddiad gwaith a chael cais i roi sylwadau arno.
Roedd Ms Knight wedi bod yn hyfforddwraig yng Ngholeg Sylfaen y Fyddin yn Harrogate cyn i'r gamdriniaeth ei gorfodi i ymddiswyddo. Roedd yn gynrychiolydd o Rwydwaith Pobl Dduon a Lleiafrifoedd Ethnig y Fyddin ac ymddangosodd ar bosteri ar gyfer ymgyrch recriwtio filwrol gwerth £1.5m.
Aethpwyd â'r hawliad gwahaniaethu i dribiwnlys cyflogaeth, ond setlodd y partïon cyn gwneud dyfarniad terfynol. Nid yw ymddiheuriad a setliad ariannol y Weinyddiaeth Amddiffyn yn cynnwys cyfaddefiad atebolrwydd gan y Fyddin Brydeinig.
Mae’r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol wedi cyhoeddi bod mynd i’r afael â gwahaniaethu, aflonyddu ac erledigaeth yn y lluoedd arfog yn flaenoriaeth strategol ar gyfer 2024-25. Nod y rhaglen waith, a fydd hefyd yn canolbwyntio ar yr heddlu a gwasanaethau tân, yw cefnogi newid yn y gweithleoedd hyn trwy ganllawiau, hyfforddiant a chamau gorfodi.
Dywedodd y Farwnes Kishwer Falkner, Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:
“Fel un o gyflogwyr mwyaf y DU, ac awdurdod cyhoeddus o dan y Ddeddf Cydraddoldeb, dylai Byddin Prydain fod yn gludwr safonau o ran amddiffyn eu gweithwyr rhag gwahaniaethu.
“Cysegrodd y cyn-Cpl Knight fwy na degawd o’i bywyd i wasanaethu ei gwlad, ac roedd yn ysbrydoliaeth i filwyr ifanc yn ei rolau fel hyfforddwr a chynrychiolydd grŵp amrywiaeth. Mae'n gymaint o drueni bod y Fyddin wedi colli dawn fel hi.
“Bydd nifer o’r recriwtiaid diweddaraf yn y Fyddin heddiw wedi ymuno ar ôl gweld wyneb Ms Knight mewn ymgyrch recriwtio. Fel pawb arall yn y wlad, mae ganddyn nhw'r hawl gyfreithiol i gael eu trin yn deg, waeth pwy ydyn nhw neu sut olwg sydd arnyn nhw.
“Mae gweithle Byddin Prydain yn unigryw, ond nid yw hynny’n lleihau ei chyfrifoldeb i ddilyn cyfraith cydraddoldeb. Dylai cyflogwyr nodi nad yw caniatáu gwahaniaethu fel yr hyn a wynebir gan Ms Knight byth yn dderbyniol, ac mae'r achos hwn yn dangos ein hymrwymiad i fynd i'r afael ag ef yn uniongyrchol lle bynnag y byddwn yn dod o hyd iddo.
“Rwy’n gobeithio y bydd y setliad yn caniatáu i Kerry-Ann symud ymlaen o’r profiad hwn. Fel corff gwarchod cydraddoldeb Prydain, byddwn yn parhau i ddefnyddio ein pwerau unigryw i atal gwahaniaethu yn y gweithle.”
Dywedodd Kerry-Ann Knight:
“Rwyf wedi cael fy siomi’n llwyr gan fy nhriniaeth gan y Fyddin Brydeinig.
"Roeddwn i mor benderfynol o wneud iddo weithio a helpu i wneud y Fyddin Brydeinig yn lle gwell i fenywod a phobl dduon, ac felly i bawb. Ond yn y pen draw dangosodd fy mhrofiad i mi na fyddwn i byth yn cael fy nerbyn, waeth beth fyddwn i'n ei wneud.
Dywedodd Emma Norton, cyfreithiwr ar ran Kerry-Ann Knight:
“Nid yw’r ffordd y mae’r Fyddin wedi ymddwyn drwy gydol ei phroses gwyno fewnol a thrwy gydol yr ymgyfreitha hwn yn ddim llai na chywilyddus.
“I’r Fyddin, nid yr hilwyr oedd angen delio ag e, Kerry-Ann oedd hi, oherwydd roedd ganddi’r hyfdra i gwyno am hiliaeth a misogyny.
“Mae’r cyfan yn ofnadwy o gyfarwydd ac yn dangos ei bod hi’n waeth, yn y Fyddin Brydeinig, i gyhuddo rhywun o hiliaeth nag ydyw i fod yn hiliol.”
Dywedodd yr Uwchfrigadydd SL Humphris MBE, ar ran Byddin Prydain, mewn ymddiheuriad a anfonwyd at Kerry-Ann Knight:
“Fel Cyfarwyddwr Personél (Byddin) ac aelod o Fwrdd y Fyddin, rwy’n ymddiheuro’n ddiffuant ar ran y Weinyddiaeth Amddiffyn.
“Mae’r Fyddin yn derbyn bod yn rhaid i chi weithio mewn amgylchedd sefydliadol annerbyniol lle cawsoch brofiad o aflonyddu hiliol a rhywiaethol. Roedd methiant o fewn y Fyddin i beidio ag ymateb yn iawn i'r amgylchedd hwnnw na'ch cwynion amdano.
“Mae’r Fyddin yn dymuno ymddiheuro am y driniaeth a gawsoch. Mae eich colled yn destun gofid.”
