Rhagymadrodd
Ystyriodd ein hymchwiliad effeithiolrwydd y ffyrdd presennol o herio penderfyniadau awdurdodau lleol ynghylch hawliau pobl i ofal cymdeithasol i oedolion. Roedd hyn yn cynnwys, ond nid yn gyfyngedig i, gwynion i awdurdodau lleol, ombwds, ac adolygiadau barnwrol. Mae’n bwysig sicrhau bod gan bobl sy’n defnyddio gofal cymdeithasol ddewis a rheolaeth dros eu penderfyniadau gofal.
Canfyddiadau allweddol
Canfu ein hymchwiliad fod y system i herio penderfyniadau am ofal cymdeithasol yn araf, yn ddryslyd ac yn heriol. Yn aml nid yw pobl yn cael yr wybodaeth na’r cymorth cywir i herio penderfyniadau’n effeithiol. Maent yn ofni, os byddant yn herio penderfyniadau, y byddant yn wynebu canlyniadau negyddol ac yn colli mynediad at ofal. Mae pobl yn cael eu rhwystro rhag ceisio cymorth ac maent yn teimlo eu bod yn cael eu hanwybyddu a'u dadrymuso. Mae rhai mewn argyfwng ac yn ysu am gymorth. O ganlyniad, mae'r system yn gwneud cam â'r rhai sydd ei angen. Mae'n bwysig felly bod digon o graffu i wneud yn siŵr bod penderfyniadau gofal yn gywir y tro cyntaf. Canfuom fod Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen wedi sefydlu arfer da yn gynnar yn eu prosesau.
Astudiaeth achos Torfaen
Canfu ein hymchwiliad arfer arloesol yn Nhorfaen. Cafodd Tîm Arwain y Gwasanaethau i Oedolion ei ysbrydoli i newid y ffordd y mae’n gweithio gan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014.
Buddsoddodd Torfaen mewn hyfforddiant ar gyfer Timau Gwasanaethau i Oedolion yn 2015 a 2016. Roedd hyn yn cefnogi dylunio a gweithredu system newydd i gyflawni eu rhwymedigaethau o dan y ddeddfwriaeth newydd. Fe wnaethant newid o ddefnyddio system sy'n seiliedig ar ddiffygion neu anabledd i un a oedd yn canolbwyntio ar gryfderau pobl a'r canlyniadau dymunol. Roedd hyn yn canolbwyntio ar yr hyn sy'n bwysig i bobl. I gefnogi hyn, symudwyd eu gweithwyr gofal cymdeithasol proffesiynol allan o swyddfa ganolog y cyngor ac i mewn i 'dimau ardaloedd mewn ardaloedd bach', gan weithio ar draws y sir. Roedd y timau hyn yn fwy hygyrch i bobl. Fe wnaethant ddatblygu gwell dealltwriaeth o'r cymorth a'r asedau sydd ar gael yn lleol i gefnogi a chynnal lles pobl.
Meddwl arloesol: canlyniadau parhaus
Canfu ein hymchwiliad ei bod yn bwysig ceisio cael y penderfyniad cywir ar gyfer gofal pobl y tro cyntaf. Cyflawnodd Torfaen hyn trwy weithredu eu dull 'fishbowls' arloesol.
Mae 'fishbowls' yn dod â chymysgedd o weithwyr cymdeithasol, gweithwyr gofal cymunedol, therapyddion galwedigaethol ac eraill at ei gilydd. Mae'r gweithwyr proffesiynol hyn yn trafod asesiadau ac argymhellion hyd at deirgwaith yr wythnos. Mae 'fishbowls' yn seiliedig ar sgyrsiau cydweithredol. Maent yn canolbwyntio ar gynnal rhwydweithiau cymorth presennol y person, ac ar yr hyn sy'n bwysig iddo. Mae'r broses hon yn edrych ar gryfderau ac asedau person a'r risgiau o beidio â chyflawni'r canlyniadau dymunol. Mae'n rhoi arbenigedd y cyngor ar y blaen, gan greu haen ychwanegol o her o fewn man diogel.
Meddylfryd 'fishbowls'
Pwrpas trafodaethau ‘fishbowls’ yw:
- helpu ymarferwyr i gadw at egwyddorion
- helpu ymarferwyr i herio a phrofi eu rhagdybiaethau
- helpu ymarferwyr i nodi problemau/rhwystrau i'w datrys
- cefnogi ei gilydd.
Yn unol ag arfer rhai awdurdodau lleol, mae Torfaen wedi penodi uwch weithwyr cymdeithasol fel 'cydlynwyr ymarfer'. Maent yn helpu i ddatblygu medrau ymhlith cydweithwyr llai profiadol. Gall cydlynwyr practis ddarparu dull systemig o nodi materion ac asesu unrhyw angen am hyfforddiant newydd neu newidiadau ymarfer. Mae hyn yn golygu bod dulliau effeithiol ar waith i ddysgu o heriau a chwynion. Mae rheoleiddwyr y gweithlu a chyrff proffesiynol o blaid rolau cydgysylltwyr ymarfer oherwydd eu bod yn cynnig cyfleoedd i weithwyr gofal cymdeithasol gamu ymlaen yn eu gyrfa.
Mae dulliau arloesol Torfaen wedi arwain at lai o apeliadau neu gwynion ffurfiol. Mae hyn oherwydd y bu sawl sgwrs gydweithredol i ddeall yr hyn sy'n bwysig i bobl. Pan fydd rhywun yn anhapus â'u canlyniad, mae timau'n defnyddio her fel cyfle i adolygu a dysgu. Mae Torfaen wedi gweld gostyngiad parhaus yn y defnydd o ofal preswyl. Mae eu ffocws ar yr egwyddor 'Cartref yn Gyntaf' yn golygu bod pobl yn fwy tebygol o gael canlyniadau da drwy dderbyn gofal gartref.
Argymhellion
Mae gwaith Torfaen i sicrhau bod penderfyniadau’n iawn y tro cyntaf, a bod awdurdodau’n dysgu o gwynion a heriau, yn mynd i’r afael â rhai o ganfyddiadau allweddol ein hymchwiliad.
Mae ein hymchwiliad yn gwneud nifer o argymhellion ymarferol i awdurdodau lleol, llywodraethau cenedlaethol, ombwds a rheoleiddwyr. Mae'n bwysig sicrhau bod lleisiau pobl yn llywio'r gofal a gânt.
Yng Nghymru, mae llawer o gyfleoedd i’r newidiadau rydym yn eu hargymell gael eu hymgorffori mewn ymarfer gofal cymdeithasol. Mae hyn yn cynnwys lansio Llais, Corff newydd Llais y Dinesydd ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru. Bydd y sefydliad newydd yn cynrychioli safbwyntiau a barn pobl sy'n defnyddio gofal cymdeithasol. Bydd hefyd yn cyflwyno sylwadau i awdurdodau lleol. Bydd hyn yn sicrhau bod profiadau pobl yn llywio diwylliant o welliant parhaus.
