Mae Deddf Cydraddoldeb 2010 (y Ddeddf) yn ei gwneud yn anghyfreithlon i wahaniaethu yn erbyn, aflonyddu neu erlid rhywun oherwydd nodwedd warchodedig. Mae hyn yn berthnasol i'r meysydd gweithgaredd a gwmpesir gan y Ddeddf, gan gynnwys cyflogaeth, gwasanaethau a chymdeithasau.
Mae'r Ddeddf yn berthnasol i fyd chwaraeon fel y mae mewn cyd-destunau eraill. Yn dilyn UEFA Euro 2024 a Wimbledon, mae’r blog hwn yn esbonio pwy sy’n cael ei warchod gan y Ddeddf mewn perthnasoedd cyflogaeth (Rhan 5 o’r Ddeddf) yng nghyd-destun chwaraeon.
Pwy sy'n cael ei warchod?
Mae'r Ddeddf yn amddiffyn pobl amrywiol o fewn cyd-destun cyflogaeth a chwaraeon.
Ymgeiswyr am swyddi
Rhaid i gyflogwyr beidio â gwahaniaethu yn erbyn ymgeiswyr am swyddi wrth benderfynu:
- i bwy i gynnig cyflogaeth
- telerau cyflogaeth
- peidio â chynnig cyflogaeth
Cyflogeion
Bydd unigolion yn y byd chwaraeon yn dod o dan y Ddeddf os ydynt yn gyflogedig. Mae hyn yn cynnwys cyflogaeth o dan:
- cytundeb cyflogaeth
- contract i wneud gwaith yn bersonol
- contract prentisiaeth
Rhaid i gyflogwyr beidio â gwahaniaethu yn eu telerau cyflogaeth ac yn y ffordd y maent yn darparu cyfleoedd ar gyfer dyrchafiad, trosglwyddo, hyfforddiant neu fuddion eraill. Rhaid i gyflogwyr hefyd beidio â gwahaniaethu yn erbyn cyflogeion drwy eu diswyddo'n anghyfreithlon neu drwy eu gwneud yn destun unrhyw niwed arall. Yn gyffredinol, mae anfantais yn unrhyw beth y gallai’r unigolyn dan sylw yn rhesymol ystyried sydd wedi newid ei sefyllfa er gwaeth neu ei roi dan anfantais o gymharu ag eraill.
Gellir hefyd diogelu cyn-gyflogeion os bydd gwahaniaethu yn codi o, ac yn gysylltiedig yn agos â, perthynas gyflogaeth a oedd yn bodoli gynt. Pe bai'r gwahaniaethu wedi digwydd yn ystod y berthynas, ac y byddai wedi cael ei ystyried yn anghyfreithlon, mae'n bosibl y bydd y cyn-gyflogai yn cael ei ddiogelu.
Gweithwyr contract
Gall unigolyn a gyflogir gan un person ond a gyflenwir i berson arall fod yn weithiwr contract. Fel gweithiwr contract, byddent yn cael eu hamddiffyn rhag gwahaniaethu.
Gwirfoddolwyr
Os nad yw perthynas gwirfoddolwr yn bodloni diffiniad y Ddeddf o gyflogaeth, ni fydd y gwirfoddolwr yn cael ei ddiogelu o dan adrannau cyflogaeth y Ddeddf. Er mwyn i berthynas fodloni’r diffiniad o gyflogaeth, rhaid i gontract fodoli rhwng yr unigolyn a’r sefydliad.
I gael rhagor o wybodaeth am sut y dylai sefydliadau drin gwirfoddolwyr, darllenwch ein canllawiau.
Gwybodaeth bellach
Rydym wedi cyhoeddi Cod Ymarfer Statudol Cyflogaeth sy'n rhoi arweiniad manylach.
Mae gan Dribiwnlysoedd Cyflogaeth awdurdodaeth ar gyfer hawliadau o dan Ran 5 o'r Ddeddf. Nid oes unrhyw ofyniad bod yn rhaid i weithiwr fod wedi cyflawni cyfnod o gyflogaeth barhaus cyn dwyn hawliad o dan y Ddeddf. Os ydych yn unigolyn sydd angen cymorth gyda'ch cais, dylech gysylltu â'r Gwasanaeth Cynghori a Chymorth Cydraddoldeb (EASS).
I gael rhagor o wybodaeth am y Ddeddf a darparwyr gwasanaethau chwaraeon, cyfeiriwch at ein Cod Ymarfer Statudol Gwasanaethau, swyddogaethau cyhoeddus a chymdeithasau.