Flwyddyn yn ôl, cyhoeddwyd ein hymchwiliad i’r driniaeth a roddir i weithwyr o leiafrifoedd ethnig ar gyflog is mewn sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Daethom o hyd i lawer o faterion. Roeddent yn cynnwys tystiolaeth o fwlio ac aflonyddu eang, a her y nifer cynyddol o swyddi gwag ar draws y ddau sector. Rhaid i lywodraethau a sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol ledled Cymru, Lloegr a’r Alban weithredu i ddileu’r anghydraddoldeb hiliol a nodwyd gennym yn ein hadroddiad.
Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi gweld sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol ar draws y tair gwlad yn ymgysylltu â’n hargymhellion. Maent wedi gweithio i wella profiad a thriniaeth gweithwyr lleiafrifoedd ethnig ar gyflog is.
Am y tro cyntaf, cynhwysodd Darparwyr GIG ddau gwestiwn ynghylch gweithwyr nad oeddent yn cael eu cyflogi'n uniongyrchol gan ymddiriedolaethau yn eu harolwg cyflog blynyddol ymddiriedolaethau'r GIG. Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod gwell dealltwriaeth o’r gweithlu a gontractir yn allanol yn Lloegr. Roedd canfyddiadau ein hymchwiliad hefyd wedi helpu i lywio eu cyflwyniad i Adolygiad Cyflogau’r GIG 2023/24, sy’n cynnwys adran ar weithwyr sy’n cael eu contractio’n allanol a gweithwyr sy’n talu llai.
Mewn mannau eraill, mae'r Comisiwn Ansawdd Gofal yn Lloegr wedi cadarnhau ei ymrwymiad i newid ei fframweithiau asesu mewn ymateb i'n hargymhellion. Mae eu Fframwaith Asesu Sengl newydd ar gyfer darparwyr iechyd a gofal cymdeithasol bellach yn ymdrin ag asesiad o faterion lles gweithwyr. Mae hefyd yn manylu ar y cynnydd a wnaed wrth fynd i'r afael â chanlyniadau gwael ar gyfer gweithwyr o leiafrifoedd ethnig a nodwyd yn nata darparwyr.
Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gynnal adolygiad o effeithiolrwydd rheoliadau i sicrhau bod gweithwyr gofal preswyl a gofal cartref yn cael yr opsiwn o gontractau mwy diogel ar ôl tri mis gyda chyflogwr.
Yn ddiweddar hefyd anfonodd Gofal Cymdeithasol Cymru eu harolwg gweithlu cyfan cyntaf. Mae'n cynnwys cwestiynau penodol ar driniaeth a phrofiad y gweithlu yn unol â'n hargymhellion. Bydd hyn yn gwella dealltwriaeth o'r gweithlu a'u profiadau. Mae Llywodraeth Cymru hefyd wrthi'n datblygu Safon Cydraddoldeb Hiliol y Gweithlu ar gyfer y sectorau iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru.
Yn fwy cyffredinol, mae’r Fforwm Gwaith Teg Gofal Cymdeithasol wedi dynodi cam gweithredu o’n hargymhellion fel blaenoriaeth yn ei gynllun gwaith ar gyfer 2023-24. Mae Arolygiaeth Gofal yr Alban hefyd wedi ymrwymo i ystyried ein hargymhellion wrth ymgorffori deddfwriaeth cydraddoldeb ar draws pob maes o’u gwaith craffu, sicrwydd a gwella ansawdd.
Er ein bod yn dathlu’r camau a gymerwyd gan sefydliadau hyd yn hyn, mae llawer mwy i’w wneud. Mae angen i lywodraethau a sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol fynd ati i ystyried a mynd i’r afael ag effaith penderfyniadau, polisïau ac arferion ar weithwyr o leiafrifoedd ethnig ar gyflog is. Bydd hyn nid yn unig yn helpu i wneud y sectorau iechyd a gofal cymdeithasol yn lleoedd mwy diogel a mwy deniadol i weithio ynddynt, ond hefyd yn lleihau gwahaniaethu yn erbyn y grwpiau hyn, ac yn eu galluogi i geisio iawn pan aiff pethau o chwith.
