Cam 2: sut i gyfrifo eich ffigurau bwlch cyflog rhwng y rhywiau

Rhaid i chi gyfrifo, adrodd a chyhoeddi’r ffigurau bwlch cyflog rhwng y rhywiau a ganlyn:

• canran y dynion a merched ym mhob chwarter cyflog fesul awr
• bwlch cyflog cymedrig (cyfartalog) rhwng y rhywiau gan ddefnyddio tâl fesul awr
• bwlch cyflog canolrif rhwng y rhywiau gan ddefnyddio tâl fesul awr
• canran y dynion a merched sy'n derbyn tâl bonws
• bwlch cyflog cymedrig (cyfartalog) rhwng y rhywiau gan ddefnyddio tâl bonws
• bwlch cyflog canolrif rhwng y rhywiau gan ddefnyddio tâl bonws

Adroddwch eich ffigurau naill ai fel canrannau cyfan neu wedi'u talgrynnu i un lle degol.

Cymedrig yw'r gyfradd gyfartalog fesul awr, a gyfrifir trwy adio'r gyfradd tâl fesul awr ar gyfer gweithwyr ac yna'i rannu â nifer y gweithwyr.

Canolrif yw'r gyfradd gyflog ganol yr awr, pan fyddwch chi'n trefnu'ch cyfraddau cyflog yn eu trefn o'r isaf i'r uchaf.

Mae Acas a Swyddfa Cydraddoldebau'r Llywodraeth (GEO) wedi cyhoeddi canllawiau defnyddiol ac ymarferol ar reoli adroddiadau cyflog rhwng y rhywiau.

Darllenwch ein harweiniad ar gynnwys gweithwyr ar ffyrlo wrth adrodd ar fylchau cyflog rhwng y rhywiau.

Cyfrif pennau yw eich nifer o weithwyr unigol. Y gweithwyr sydd wedi'u cynnwys yn y cyfrif pennau yw:

• pobl sydd â chontract cyflogaeth
• gweithwyr rhan-amser (y mae pob un ohonynt yn cyfrif fel un gweithiwr)
• pob cyflogai sy’n rhannu swydd (er enghraifft, os yw dau berson yn rhannu swydd, maent yn cyfrif fel dau gyflogai yn eich cyfrif pennau)
• cyflogeion ar wyliau, megis absenoldeb salwch neu absenoldeb mamolaeth
• rhai pobl hunangyflogedig (wedi’u cyflogi o dan gontract i gyflawni’r gwaith yn bersonol)
• partneriaid sy’n gyflogedig neu sy’n aelodau partneriaeth atebolrwydd cyfyngedig (PAC) sy’n cael eu trin fel cyflogeion at ddibenion y gyflogres, fodd bynnag rhaid eu heithrio o’ch cyfrifiadau bwlch cyflog rhwng y rhywiau
• fel arfer, bydd gweithwyr sy’n gweithio goruchwylio a all ddwyn hawliad i dribiwnlys cyflogaeth o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 yn cael eu cynnwys

Y gweithwyr sydd wedi'u heithrio o'r cyfrif pennau yw:

• partneriaid mewn partneriaethau traddodiadol ac aelodau PAC
• gweithwyr asiantaeth

Bydd angen i chi lunio dwy restr o gyflogeion ar y dyddiad ciplun, sef y dyddiad penodol pan gaiff eich ffigurau cyfrif pennau a bwlch cyflog rhwng y rhywiau eu cyfrifo. Mae nhw:

Gweithwyr perthnasol

Mae'r rhain i gyd yn weithwyr sy'n cael eu cynnwys yn y cyfrif pennau.

Gweithwyr perthnasol â thâl llawn

Gweithwyr yw’r rhain sy’n cael eu cyflog sylfaenol llawn arferol neu dâl am waith darn (gwaith a delir yn ôl y swm a gynhyrchir) yn ystod y cyfnod tâl y mae’r dyddiad ciplun yn disgyn ynddo.

Er enghraifft, os yw eich cyfnod tâl yn fisol o’r cyntaf o’r mis a’ch dyddiad ciplun yw 5 Ebrill, y cyfnod tâl y mae’r dyddiad ciplun yn disgyn ynddo fyddai 1 Ebrill i 30 Ebrill.

Mae gweithwyr cyflog llawn perthnasol hefyd yn cynnwys y rhai sy'n cael eu talu llai na'u cyflog sylfaenol arferol ar y dyddiad ciplun am resymau heblaw gwyliau (megis oherwydd oriau gwaith afreolaidd).

Rhaid i weithwyr sy’n cael llai o dâl na’u tâl sylfaenol arferol oherwydd eu bod ar wyliau yn ystod y cyfnod y mae’r dyddiad ciplun yn disgyn ynddo gael eu heithrio o’r rhestr hon.

Tâl fesul awr yw swm y tâl arferol ac unrhyw dâl bonws (gan gynnwys unrhyw dâl bonws pro rata) a dalwyd yn y cyfnod tâl sy’n dod i ben ar eich dyddiad ciplun, heb gynnwys goramser.

Ni fydd angen i chi gyfrifo hyn bob amser, er enghraifft, byddwch eisoes yn gwybod y tâl fesul awr os oes gan eich cyflogeion ag oriau gwaith rheolaidd gyfradd sefydlog fesul awr o dâl sylfaenol ac nad ydynt yn derbyn unrhyw fonysau, lwfansau, neu dâl amrywiol arall yn ystod y cyfnod tâl perthnasol.

Mae tâl arferol yn cynnwys:

• cyflog sylfaenol
• lwfansau
• talu am ddarn o waith
• talu am wyliau
• tâl premiwm shifft

Mae'n eithrio:

• tâl goramser
• lwfansau a enillwyd yn ystod goramser taledig
• tâl dileu swydd
• tâl sy'n gysylltiedig â therfynu cyflogaeth
• tâl yn lle gwyliau blynyddol, ad-daliadau treuliau
• buddion mewn nwyddau
• benthyciadau di-log

Rhaid i chi ddefnyddio ffigurau gros cyn didyniadau a wneir yn y ffynhonnell (fel treth a chyfraniadau pensiwn gweithwyr) ac ar ôl unrhyw ostyngiadau o gyflog gros am aberthu cyflog.

I gael rhagor o fanylion am gyflog arferol, gweler canllawiau’r Llywodraeth.

I ddod o hyd i'r tâl fesul awr:

1. Adiwch at ei gilydd dâl arferol pob gweithiwr cyflogedig perthnasol ac unrhyw dâl bonws a dalwyd yn y cyfnod tâl. Os yw’r tâl bonws yn ymwneud â chyfnod sy’n hwy na’r cyfnod tâl diffiniedig, rhaid i dâl bonws gael ei brorata. Er enghraifft, os yw eich cyfnod tâl yn fis ond bod bonws tri mis wedi’i dalu yn y cyfnod tâl sy’n cynnwys y dyddiad ciplun, cyfrifwch pa gyfran o’r bonws sy’n berthnasol i’r cyfnod tâl. Yn yr enghraifft hon, byddech chi'n rhannu â thri.
2. Lluoswch hwn gyda'r 'lluosydd' priodol i ddod o hyd i ffigwr cyflog wythnosol. Mae'r lluosydd hwn yn saith wedi'i rannu â nifer y diwrnodau yn y cyfnod tâl (gan gynnwys eich dyddiad ciplun).
3. Rhannwch y canlyniad ar gyfer pob gweithiwr gyda nifer eu horiau gwaith wythnosol. Ar gyfer cyflogeion nad ydynt wedi’u contractio i weithio’r un nifer o oriau bob wythnos, defnyddiwch gyfartaledd yr oriau a weithiwyd dros y cyfnod o 12 wythnos sy’n dod i ben gydag wythnos gyflawn olaf eich cyfnod tâl perthnasol.

Mae hyn yn rhoi cyfradd cyflog fesul awr y cyflogai perthnasol sy'n llawn i chi.

Lle mae cyfnodau yn cael eu cyfrifo:

• mewn wythnosau, caiff blwyddyn ei thrin fel un sydd â 52.18 wythnos
• mewn misoedd, caiff mis ei drin fel un sydd â 30.44 diwrnod
• fel blwyddyn, mae blwyddyn yn cael ei thrin fel un sydd â 365.25 diwrnod

Mae'n rhaid i chi ddangos canran y gweithwyr cyflog llawn gwrywaidd a benywaidd perthnasol mewn pedwar grŵp maint cyfartal yn seiliedig ar gyflog fesul awr.

I wneud hyn mae angen i chi:

1. Trefnwch eich cyflogeion perthnasol â chyflog llawn mewn rhestr yn ôl cyfradd tâl fesul awr, yn nhrefn y tâl uchaf i’r tâl isaf.
2. Rhannwch hwn yn bedwar chwarter, gyda nifer cyfartal o weithwyr ym mhob adran. Y chwarteri hyn fydd: chwarter cyflog fesul awr uchaf, chwarter tâl fesul awr canol uwch, chwarter tâl fesul awr canol is a chwarter tâl fesul awr isaf. Os oes cyflogeion ar yr un cyflog fesul awr sy’n gorgyffwrdd rhwng chwarteri cyflog fesul awr, gwnewch yn siŵr bod dynion a menywod yn cael eu rhannu mor gyfartal â phosibl ar draws y chwarteri cyflog fesul awr y naill ochr i’r gorgyffwrdd.
3. Cyfrifwch ganran y dynion a merched ym mhob un o'r pedair rhan.

1. Adiwch gyflog fesul awr yr holl weithwyr cyflogedig perthnasol sy'n wrywaidd â chyflog llawn, a rhannwch y ffigur hwn â nifer y gweithwyr cyflogedig perthnasol sy'n ddynion sy'n talu'n llawn. Bydd hyn yn rhoi'r tâl cymedrig fesul awr i ddynion i chi.
2. Ailadroddwch y broses hon ar gyfer pob cyflogai benywaidd sy'n berthnasol i gyflog llawn.
3. Cymerwch y tâl cymedrig fesul awr i ddynion a thynnwch y tâl cymedrig fesul awr i fenywod.
4. Rhannwch y canlyniad â'r tâl cymedrig fesul awr i ddynion a lluoswch y canlyniad â 100. Mae hyn yn rhoi'r bwlch cyflog cymedrig rhwng y rhywiau mewn tâl fesul awr i chi fel canran o gyflog dynion: dyma'r ffigur y mae'n rhaid i chi ei adrodd.

1. Rhestrwch yr holl ddynion cyflogedig perthnasol sy'n cael cyflog llawn yn nhrefn eu cyflog fesul awr, gyda'r rhai sy'n cael y cyflogau isaf yn gyntaf a'r rhai sy'n cael y tâl uchaf yn olaf. Nodwch y dyn sydd yng nghanol y rhestr hon. Ei dâl fesul awr yw eich tâl canolrif fesul awr i ddynion.
2. Ailadroddwch y broses hon ar gyfer pob cyflogai benywaidd sy'n berthnasol i gyflog llawn. Tâl fesul awr y cyflogai cyflog llawn benywaidd perthnasol yng nghanol y rhestr yw eich cyflog canolrif fesul awr ar gyfer menywod.
3. Cymerwch y cyflog canolrif fesul awr ar gyfer dynion a llai'r cyflog canolrif fesul awr ar gyfer menywod.
4. Rhannwch y canlyniad â’r cyflog canolrif fesul awr ar gyfer dynion a lluoswch y canlyniad â 100. Dyma ffigur canolrif y bwlch cyflog rhwng y rhywiau y mae’n rhaid i chi ei adrodd

Os oes eilrif o ddynion neu fenywod yn eich rhestr o weithwyr cyflog llawn perthnasol, defnyddiwch gyfartaledd (cymedr) cyflog fesul awr y ddau berson sydd yng nghanol y rhestr. Er enghraifft, os oes gennych chi 80 o weithwyr perthnasol cyflog llawn sy'n fenywod, menywod 40 a 41 fyddai canol y rhestr hon (y canolrif). I ddod o hyd i'r cyflog canolrif fesul awr ar gyfer menywod, cymerwch gymedrig (cyfartaledd) tâl fesul awr y ddwy fenyw hyn.

I gael manylion am yr hyn sydd wedi’i gynnwys o fewn tâl bonws, gweler canllawiau’r Llywodraeth.

Cymerwch y camau hyn i gyfrifo canran y dynion a menywod sy’n cael tâl bonws:

1. Adiwch ynghyd nifer y gweithwyr gwrywaidd perthnasol a gafodd dâl bonws yn y 12 mis sy'n dod i ben ar eich dyddiad ciplun.
2. Rhannwch hwn â chyfanswm y gweithwyr gwrywaidd perthnasol (p'un a gawsant dâl bonws ai peidio) a lluoswch y canlyniad â 100. Dyma'ch canran o ddynion sy'n cael tâl bonws.
3. Ailadroddwch y broses hon ar gyfer gweithwyr benywaidd perthnasol i gael canran y menywod sy'n cael tâl bonws.

1. Cyfunwch y taliadau bonws a wnaed i bob gweithiwr perthnasol gwrywaidd yn y 12 mis sy'n dod i ben ar eich dyddiad ciplun.
2. Rhannwch y ffigur hwn â chyfanswm y gweithwyr gwrywaidd perthnasol a gafodd dâl bonws. Dyma'ch tâl bonws cymedrig i ddynion.
3. Ailadroddwch y broses hon ar gyfer gweithwyr perthnasol sy'n fenywod.
4. Cymerwch y swm bonws cymedrig ar gyfer dynion a thynnwch y swm bonws cymedrig i fenywod.
5. Rhannwch y canlyniad hwn â'r swm bonws cymedrig ar gyfer dynion, a lluoswch y canlyniad â 100. Mae hyn yn rhoi'r bwlch cyflog cymedrig rhwng y rhywiau ar gyfer bonysau fel canran o gyflog dynion.

1. Cymerwch y rhestr o'r holl weithwyr gwrywaidd perthnasol a dderbyniodd daliadau bonws yn y flwyddyn sy'n dod i ben ar eich dyddiad ciplun, a'i didoli yn nhrefn y symiau bonws uchaf i isaf. Nodwch y dyn sydd yng nghanol y rhestr hon. Ei swm bonws yw cyflog bonws canolrifol y dynion.
2. Ailadroddwch y broses hon ar gyfer yr holl weithwyr benywaidd perthnasol.
3. Cymerwch ffigwr cyflog bonws canolrifol y dynion a llai ffigur cyflog bonws canolrifol menywod.
4. Rhannwch hwn gyda'r ffigwr cyflog bonws canolrifol ar gyfer dynion a lluoswch y canlyniad gyda 100. Mae hyn yn rhoi'r bwlch cyflog canolrifol rhwng y rhywiau ar gyfer tâl bonws fel canran o gyflog dynion.