Mae’r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol heddiw wedi galw ar lywodraethau’r DU a Chymru i gymryd camau i fynd i’r afael ag ecsploetiaeth ar lafur sy’n ymwneud â chamddefnyddio cynlluniau fisa gweithwyr y DU.
Cyflwynodd y corff gwarchod hawliau dynol adroddiad newydd i’r Cenhedloedd Unedig (CU), yn tynnu sylw at ystod o faterion: o’r hawl i ddigon o fwyd, gofal iechyd da a lle gweddus i fyw, i’r hawl i gyflog teg a rhyddid rhag ecsploetiaeth ar lafur.
Mae’r adroddiad yn rhoi camau i lywodraethau’r DU a Chymru eu cymryd i gyflawni rhwymedigaethau hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol.
Mae’r EHRC yn amlygu tystiolaeth y gallai rhai cynlluniau fisa noddedig sy’n cefnogi gwladolion tramor i weithio yn y DU fod yn gysylltiedig â chynnydd mewn ecsploetiaeth ar lafur. Mae enghreifftiau o ecsploetiaeth a nodir yn yr adroddiad yn cynnwys ffioedd recriwtio anghyfreithlon, caethiwed dyled, a thandaliad cyflog.
Er bod y Mesur Hawliau Cyflogaeth sydd gerbron y Senedd ar hyn o bryd yn cynnwys cynnig ar gyfer Asiantaeth Gwaith Teg newydd, mae’r EHRC yn cynghori llywodraeth y DU i sicrhau bod cynlluniau fisa gweithwyr yn cael eu monitro’n barhaus ac yn well. Dylai derbynwyr fod yn ymwybodol o'u hawliau fel nad ydynt yn destun ecsploetiaeth llafur.
Mater arall a amlygwyd yn y cyflwyniad i’r Cenhedloedd Unedig yw’r lefel uchel o ddibyniaeth ar fanciau bwyd ar gyfer rhai cartrefi yng Nghymru a Lloegr. Mae enghreifftiau'n cynnwys y rhai ag aelodau anabl a'r rhai â phlant. Mae cyflwyno strategaeth tlodi plant newydd gan Lywodraeth Cymru, a lansio tasglu gweinidogol llywodraeth y DU i ddatblygu strategaeth tlodi plant, yn gamau i’w croesawu.
Mae’r DU wedi llofnodi’r Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol (ICESCR) – cytuniad hawliau dynol y Cenhedloedd Unedig sy’n gosod safonau a rhwymedigaethau rhyngwladol i sicrhau mwynhad o hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol. Mae’r EHRC wedi bod yn codi materion i’r Cenhedloedd Unedig drwy gydol y cylch monitro cytuniadau, yn fwyaf diweddar yn yr adroddiad a gyhoeddwyd yn 2023.
Mae cydymffurfiaeth y DU â'r cytuniad hwn yn cael ei adolygu o bryd i'w gilydd gan y Cenhedloedd Unedig. Bydd ei adolygiad nesaf yn cael ei gynnal ym mis Chwefror eleni.
Mae dadansoddiad heddiw gan yr EHRC yn rhoi diweddariad i’r Cenhedloedd Unedig ar sut mae’r hawliau hyn yn cael eu mwynhau a beth sydd wedi newid ers y tro diwethaf i’r DU gael ei hadolygu yn 2016.
Dywedodd Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol, y Farwnes Kishwer Falkner:
“Fel Sefydliad Hawliau Dynol Cenedlaethol statws A, ein gwaith ni yw monitro a hyrwyddo hawliau dynol.
“Er bod gwelliannau wedi bod mewn hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol a gweithredu gan y llywodraeth mewn rhai meysydd, mae yna feysydd sy’n peri pryder mewn perthynas â rhai o’r hawliau hyn ar draws Cymru a Lloegr.
“Mae anghydraddoldebau iechyd wedi ehangu, mae cyfraddau tlodi cymharol ar gyfer rhai grwpiau wedi codi, ac mae gormod sy’n gweithio gyda fisas yn y DU yn wynebu ecsploetiaeth.
“Mae ein hadroddiad i’r Cenhedloedd Unedig yn galw ar lywodraethau’r DU a Chymru i weithredu ar argymhellion i helpu i wella mwynhad o hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol i bawb, gan wneud Prydain yn lle tecach i bawb.”
Mae’r cyflwyniad hwn yn un o’r nifer o ffyrdd y mae’r EHRC yn monitro cydraddoldeb a hawliau dynol yn y DU. Mae dulliau eraill yn cynnwys y Monitor Cydraddoldeb a Hawliau Dynol – yr adolygiad mwyaf cynhwysfawr o sut mae Prydain yn perfformio o ran cydraddoldeb a hawliau dynol – a’r Traciwr Hawliau Dynol a ddiweddarwyd yn ddiweddar – sef offeryn blaenllaw’r EHRC ar gyfer olrhain a monitro hawliau dynol yng Nghymru a Lloegr.
Darllenwch y rhestr lawn o argymhellion a wnaed i lywodraethau’r DU a Chymru: Hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol ym Mhrydain Fawr: cyflwyniad 2025 i’r Cenhedloedd Unedig
Siaradwch â'n swyddfa wasg
Os ydych yn gweithio yn y cyfryngau, siaradwch â’n swyddfa wasg:
- Yn ystod oriau swyddfa (dydd Llun i ddydd Gwener, 9am i 5pm) cysylltwch â: 0161 829 8102
- Neu anfonwch e-bost at dîm swyddfa'r wasg
- Ar gyfer y tu allan i oriau, parhewch i gysylltu â 0161 829 8102. Nid yw e-byst yn cael eu monitro y tu allan i oriau arferol.
Mae'r rhif ffôn hwn ar gyfer ymholiadau'r cyfryngau yn unig. Ar gyfer pob ymholiad arall, ffoniwch 0161 829 8100, neu e-bostiwch correspondence@equalityhumanrights.com
