Corff gwarchod cydraddoldeb Prydain yn gweithredu i atal gwahaniaethu ar sail gwallt mewn ysgolion

Ni ddylai disgyblion gael eu hatal rhag gwisgo eu gwallt mewn steiliau Affro naturiol yn yr ysgol, meddai’r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (CCHD) mewn canllawiau newydd heddiw.

Mae polisïau gwisg ysgol ac edrychiad sy'n gwahardd rhai steiliau gwallt, heb y posibilrwydd o wneud eithriadau ar sail hil, yn debygol o fod yn anghyfreithlon.

Mae hil yn nodwedd warchodedig o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, sy'n golygu na ddylid gwahaniaethu yn erbyn person oherwydd ei wallt neu ei steil gwallt os yw'n gysylltiedig â'i hil neu ethnigrwydd.

Mae hyn yn cynnwys steiliau gwallt Affro naturiol, plethi, rhesi corn, plethi a gorchuddion pen, ymhlith arddulliau eraill.

Bydd adnoddau newydd y Comisiwn – a gymeradwywyd gan Ddiwrnod Affro y Byd a’r Grŵp Seneddol Hollbleidiol ar Gydraddoldeb Hiliol mewn Addysg – yn helpu arweinwyr ysgolion i sicrhau nad yw polisïau gwallt neu steiliau gwallt yn gwahaniaethu’n anghyfreithlon.

Mae achosion llys, ymchwil a phrofiad ein rhanddeiliaid yn dangos bod gwahaniaethu ar sail gwallt yn effeithio’n anghymesur ar ferched a bechgyn sydd â gwallt Affro-gwead neu steiliau gwallt. Mae’r Gwasanaeth Cynghori a Chymorth Cydraddoldeb, sy’n darparu cyngor am ddim i’r cyhoedd ar gyfraith cydraddoldeb, wedi derbyn 50 o alwadau ers 2018 yn adrodd am achosion posibl o wahaniaethu ar sail gwallt.

Gall gwahaniaethu amrywio o ddisgrifio steil gwallt rhywun fel rhywbeth amhriodol neu egsotig i waharddiadau llwyr ar rai steiliau gwallt a bwlio. Mae llawer o’r rhai yr effeithir arnynt yn dweud bod diffyg dealltwriaeth yn eu hysgolion am wallt Affro a’r gofal sydd ei angen arno.

Yn 2020, llwyddodd y CCHD i ariannu achos cyfreithiol Ruby Williams a anfonwyd adref o’r ysgol dro ar ôl tro oherwydd ei gwallt Affro.

Mae’r adnoddau a gyhoeddwyd ddydd Iau 27 Hydref yn cynnwys:

• canllawiau ar atal gwahaniaethu ar sail gwallt, gydag enghreifftiau ymarferol i ysgolion ar ba bryd y gall polisi fod yn wahaniaethol, yn seiliedig ar brofiadau bywyd go iawn.
• offeryn gwneud penderfyniadau i helpu arweinwyr ysgol i ddrafftio ac adolygu eu polisïau
• fideo animeiddiedig i godi ymwybyddiaeth o wahaniaethu anuniongyrchol ar sail hil mewn ysgolion a'r hyn y dylid ei wneud i'w atal

Dywedodd Jackie Killeen, Prif Reoleiddiwr y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:

“Gall gwahaniaethu ar sail gwallt gael canlyniadau difrifol a hirhoedlog i ddioddefwyr a’u teuluoedd. Fel rheoleiddiwr cydraddoldeb Prydain, rydym am atal disgyblion rhag cael eu hamlygu'n annheg am eu hymddangosiad mewn ysgolion.

“Dyna pam, ar ôl gweithio’n agos gydag arbenigwyr a’r rhai yr effeithir arnynt yn uniongyrchol, rydym yn lansio’r adnoddau ymarferol hyn i helpu arweinwyr ysgol i ddeall y gyfraith yn y maes hwn ac atal gwahaniaethu rhag digwydd.

“Mae pob plentyn yn haeddu cael ei ddathlu am bwy ydyn nhw a ffynnu yn yr ysgol heb orfod poeni am newid eu hymddangosiad i weddu i bolisi a allai fod yn wahaniaethol.”

Dywedodd L'myah Sherae, Sylfaenydd a Phrif Gydlynydd y Grŵp Seneddol Hollbleidiol ar Gydraddoldeb Hiliol mewn Addysg:

“Ni ddylai unrhyw blentyn gael ei anfon adref o’r ysgol am wisgo’i wallt naturiol, a dyna pam yr ysgrifennodd ein Grŵp Seneddol Hollbleidiol at y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol ym mis Hydref 2021 i dynnu sylw at yr angen am ganllawiau newydd, cryfach. Rydym am i blant Du ledled y DU wybod y gallant fod yn wirioneddol falch o'u hunaniaeth, ac nid cael eu cosbi amdano. Yr wyf yn falch felly fod y canllawiau hyn yn cael eu cyhoeddi yn awr, ac yr wyf yn falch o fod wedi bod yn rhan o’r broses ddrafftio.

“Dylai ysgolion fod yn amgylcheddau diogel a chefnogol i bob disgybl, a dylai cydraddoldeb hiliol mewn addysg fod yn flaenoriaeth i bob athro. Mae’r adnoddau newydd hyn yn gam pwysig tuag at sicrhau bod y genhedlaeth nesaf o blant yn cael eu hamddiffyn yn well, a’r cenedlaethau wedi hynny.”

Dywedodd Michelle De Leon, Sylfaenydd a Phrif Swyddog Gweithredol Diwrnod Affro y Byd:

“Mae cyfrannu at adnoddau newydd CCHD wedi bod yn gam pwysig tuag at roi terfyn ar wahaniaethu ar wallt, y mae llawer o blant ag Affro gwallt yn ei brofi bob dydd.

“Mae ein gwaith yn cefnogi teuluoedd, amddiffyn plant ac addysgu arweinwyr ysgol yn dangos bod angen yr arweiniad ychwanegol hwn. Gobeithiwn y bydd yr adnoddau hyn yn arf effeithiol i egluro cyfraith cydraddoldeb i athrawon a helpu i symud y gogwydd yn erbyn gwallt Affro sydd wedi dod yn rhan annatod o rai rhannau o’r system addysg.”

Nodiadau i Olygyddion:

• Dechreuodd y Comisiwn ar waith i wella adnoddau ar wahaniaethu ar sail gwallt yn dilyn cyswllt gan grŵp o randdeiliaid, gan gynnwys y Grŵp Seneddol Hollbleidiol ar gyfer Cydraddoldeb Hiliol mewn Addysg. Fe wnaethant ddarparu gwybodaeth a chodi pryderon am y mater parhaus o wahaniaethu oherwydd gwallt.
• Er bod y canllawiau a'r offeryn gwneud penderfyniadau newydd yn cyfeirio at nodweddion gwarchodedig eraill, mae'r adnoddau'n canolbwyntio ar hil oherwydd yr effaith anghymesur ar ddisgyblion o grwpiau hiliol penodol.
• Mae'r CCHD eisoes wedi ariannu achos disgybl yr oedd ei bolisi gwisg ysgol yn gwahardd gwallt Affro o 'gyfaint gormodol'. Roedd y Comisiwn hefyd yn cefnogi achos bachgen y dywedwyd wrtho nad oedd ei gydynnau gwallt yn cydymffurfio â pholisi gwisg ysgol ac edrychiad disgyblion. Darganfyddwch fwy yng nghrynodeb achos cyfreithiol Ruby Williams a chrynodeb achos cyfreithiol Chikayzea Flanders.
• Mae'r CCHD ar hyn o bryd yn derbyn ceisiadau am gyllid tuag at achosion o aflonyddu hiliol, erledigaeth neu wahaniaethu trwy ei Gynllun Cymorth Cyfreithiol. I wneud cais am gymorth, ewch i'n tudalen Cynllun Cymorth Cyfreithiol.
• Llinell gymorth yw EASS i gynghori a chynorthwyo unigolion ar faterion yn ymwneud â chydraddoldeb a hawliau dynol, ar draws Cymru, Lloegr a’r Alban. Gellir cysylltu â nhw am gymorth ar 0808 800 0082.