Mae gyrrwr Uber Eats wedi derbyn setliad ariannol, yn dilyn honiadau bod gwiriadau adnabod wynebau sydd eu hangen i gael mynediad i’w ap gwaith yn wahaniaethol ar sail hil, a arweiniodd at fethu â chael mynediad i ap Uber Eats i sicrhau gwaith.
Darparodd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC) a’r App Drivers and Couriers Union (ADCU) gyllid ar gyfer achos Pa Edrissa Manjang, sydd wedi gweithio fel gyrrwr Uber Eats yn Swydd Rydychen ers mis Tachwedd 2019. Cafodd anawsterau’n barhaus gyda gwiriadau dilysu Uber Eats, sy'n defnyddio meddalwedd canfod ac adnabod wynebau.
Yn 2021, tynnwyd Mr Manjang o'r platfform yn dilyn gwiriad cydnabyddiaeth a fethwyd a phroses awtomataidd ddilynol. Dywedodd Uber Eats wrth Mr Manjang eu bod wedi dod o hyd i 'anghydweddiadau parhaus' yn y lluniau o'i wyneb yr oedd wedi'u tynnu er mwyn cael mynediad i'r platfform.
Roedd yr EHRC a'r ADCU yn bryderus ynghylch y defnydd o Ddeallusrwydd Artiffisial (AI) a phrosesau awtomataidd yn yr achos hwn, yn enwedig sut y gellid ei ddefnyddio i atal mynediad gyrrwr i'r ap yn barhaol, gan ei amddifadu o incwm. Daeth yn amlwg nad oedd Uber Eats wedi gwneud Mr Manjang yn ymwybodol o'r prosesau a arweiniodd at ei atal o'r ap, nac wedi darparu llwybr effeithiol i herio'r penderfyniad hwn.
Dywedodd y Farwnes Kishwer Falkner, Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:
“Rwy’n falch bod Pa Edrissa Manjang wedi gallu setlo ei achos gydag Uber Eats, ond ni ddylai byth fod wedi gorfod cyflwyno hawliad cyfreithiol er mwyn deall y prosesau afloyw a effeithiodd ar ei waith.
“Mae AI yn gymhleth, ac yn cyflwyno heriau unigryw i gyflogwyr, cyfreithwyr a rheoleiddwyr. Mae'n bwysig deall, wrth i ddefnydd AI gynyddu, y gall y dechnoleg arwain at wahaniaethu a cham-drin hawliau dynol.
“Rydym yn arbennig o bryderus na chafodd Mr Manjang wybod bod ei gyfrif yn y broses o ddadactifadu, nac wedi darparu unrhyw lwybr clir ac effeithiol i herio’r dechnoleg. Mae angen gwneud mwy i sicrhau bod cyflogwyr yn dryloyw ac yn agored gyda'u gweithluoedd ynghylch pryd a sut y maent yn defnyddio AI.
“Dylai pob cyflogwr gymryd sylw o hyn, hyd yn oed cwmnïau mawr fel Uber. Pan fydd cwmnïau o'r fath yn dibynnu ar awtomeiddio i helpu i reoli eu staff mae angen iddynt warchod rhag gwahaniaethu anghyfreithlon.
Dywedodd Pa Edrissa Manjang:
“Mae fy achos yn tynnu sylw at y problemau posibl gyda’r defnydd o AI, yn enwedig i weithwyr ar gyflog isel yn yr economi gig sydd eisiau deall sut mae penderfyniadau’n cael eu gwneud sy’n effeithio ar eu bywoliaeth. Mae hyn yn nodi diwedd achos hir ac anodd.
“Hoffwn ddiolch i’r EHRC, fy nhîm cyfreithiol yn Bates Wells, a’m undeb yr ADCU am eu cefnogaeth. Hoffwn hefyd ddiolch i’r Barnwyr yn y Tribiwnlys Cyflogaeth. Ni fyddai wedi bod yn bosibl i mi herio corfforaeth fawr iawn heb gymorth EHRC, yr ADCU a fy nhîm cyfreithiol.
“Rwy’n siŵr y bydd yr EHRC yn defnyddio’r hyn a ddysgwyd a phrofiad yr achos hwn i symud tuag at gryfhau hawliau ac amddiffyniadau gweithwyr mewn perthynas ag AI, yn enwedig lleiafrifoedd ethnig.”
Dywedodd Zamir Dreni, Undeb Gyrwyr a Negeswyr Apiau:
Wrth i gyflymder datblygu AI ac offer dysgu peirianol yn y gweithle gyflymu, mae undebau llafur yn gweithio'n galed i sicrhau bod hawliau gweithwyr yn cael eu diogelu. Mae'r ADCU yn gwerthfawrogi'n arbennig y gefnogaeth a'r sylw a roddir i'r achos pwysig hwn gan yr EHRC fel rheoleiddiwr cydraddoldeb a hawliau dynol Prydain.
Dywedodd Hannah Wright, Bates Wells, y cyfreithiwr sy’n cynrychioli Mr Manjang :
Mae hwn wedi bod yn achos pwysig iawn. Mae ymhlith y cyntaf i ystyried AI a gwneud penderfyniadau awtomataidd yng nghyd-destun gwaith a’r potensial ar gyfer annhegwch a gwahaniaethu. Mae systemau AI soffistigedig yn dod yn rhan gynyddol o sut mae pobl yn cael eu rheoli yn y gwaith. Mae risgiau sylweddol ynghlwm wrth hyn, yn enwedig lle mae prosesau gwneud penderfyniadau yn aneglur ac yn enwedig o ran cydraddoldeb. Mae'r amddiffyniadau presennol yn annigonol ac mae'r broses ar gyfer herio penderfyniadau sy'n ymwneud â deallusrwydd artiffisial yn llawn anhawster.
Dywedodd Paul Jennings, Bates Wells, y cyfreithiwr sy’n cynrychioli Mr Manjang:
Mae AI wedi dod yn rhan o reoli'r gweithlu yn gyflym iawn. Os caiff ei ddefnyddio mewn ffordd sy'n ddiffygiol o ran tryloywder a thegwch, bydd yn cael effaith gyrydol iawn ar ymddiriedaeth. Mae'n hanfodol nad yw unrhyw brosesau gwneud penderfyniadau awtomataidd sy'n effeithio ar fywoliaeth pobl yn afloyw. Rhaid i fusnesau sy'n defnyddio'r systemau hyn flaenoriaethu didwylledd ac atebolrwydd yn llwyr.
Nodiadau i olygyddion
- Helpodd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol i ariannu’r achos hwn fel rhan o’n pwerau i ddarparu cymorth cyfreithiol i ddioddefwyr gwahaniaethu o dan adran 28 Deddf Cydraddoldeb 2006.
- Fe wnaeth Undeb Gyrwyr a Negeswyr Ap hefyd helpu i ariannu'r achos hwn.
- Cynrychiolwyd Mr Manjang gan Hannah Wright a Paul Jennings yn y cwmni cyfreithiol Bates Wells a chan y bargyfreithiwr Chris Milsom yn Cloisters.
- Mae Mr Manjang yn parhau i weithio i Uber Eats. Er iddo gael ei atal o’r ap yn ystod 2021, cafodd ei fynediad ei adfer yn ddiweddarach a dechreuodd weithio i Uber Eats eto. Ni chafodd y broses a arweiniodd at adfer ei fynediad erioed ei hesbonio'n llawn iddo gan Uber Eats.
- Daeth Mr Manjang â’i hawliadau am y tro cyntaf ar 1 Hydref 2021. Gwnaeth Uber gais i’r Tribiwnlys i gael dileu ei hawliadau, neu orchymyn blaendal iddo barhau â nhw. Gwrthodwyd y cais hwn gan y Tribiwnlys ar ôl gwrandawiad ym mis Mai 2022 ac fe’i cadarnhawyd i raddau helaeth ar ôl gwrandawiad ailystyried pellach ar 18 Medi 2023. O ganlyniad, roedd yr achos yn dal i fod yn y camau rhagarweiniol, gan ddangos cymhlethdod hawliad yn ymdrin â thechnoleg AI.
- Trefnwyd y gwrandawiad terfynol am 17 diwrnod ym mis Tachwedd 2024.
- Fel rhan o’i gynllun busnes ar gyfer 2023/2024, ymrwymodd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol i gymryd camau cyfreithiol lle y bo’n briodol, i amddiffyn hawliau’r rhai sy’n destun defnydd annheg o AI wrth recriwtio ac arferion cyflogaeth eraill.
Siaradwch â'n swyddfa wasg
Os ydych yn gweithio yn y cyfryngau, siaradwch â’n swyddfa wasg:
- Yn ystod oriau swyddfa (dydd Llun i ddydd Gwener, 9am i 5pm) cysylltwch â: 0161 829 8102
- Neu anfonwch e-bost at dîm swyddfa'r wasg
- Ar gyfer y tu allan i oriau, parhewch i gysylltu â 0161 829 8102. Nid yw e-byst yn cael eu monitro y tu allan i oriau arferol.
Mae'r rhif ffôn hwn ar gyfer ymholiadau'r cyfryngau yn unig. Ar gyfer pob ymholiad arall, ffoniwch 0161 829 8100, neu e-bostiwch correspondence@equalityhumanrights.com
