Mae canllaw ymarferol i’r gyfraith mewn perthynas â mannau un rhyw wedi’i gyhoeddi gan y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (CCHD) heddiw.
Mae’r canllawiau’n helpu darparwyr gwasanaethau i wneud penderfyniadau cyfreithlon am unrhyw wasanaethau y maent yn eu cynnig i fenywod a dynion ar wahân, drwy egluro’r eithriadau rhyw ac ailbennu rhywedd a ganiateir yn Neddf Cydraddoldeb 2010.
Mae’n cynghori sefydliadau fel ysbytai, manwerthwyr, lletygarwch a chlybiau chwaraeon i roi polisïau cyfreithiol ar waith sy’n cydbwyso anghenion gwahanol grwpiau.
Mae’r canllawiau’n cadarnhau bod darparwyr gwasanaethau sy’n dymuno cyfyngu gwasanaethau i un rhyw yn gallu gwneud hynny’n gyfreithiol, ar yr amod bod y rhesymau’n gyfiawn ac yn gymesur.
Gall darparwyr hefyd ddewis agor eu gwasanaethau i bob grŵp. Gall hyn fod yn gyfreithlon hefyd. Mae'r canllawiau'n helpu darparwyr i ddeall sut i roi polisïau cyfreithiol ar waith sy'n bodloni anghenion eu holl ddefnyddwyr gwasanaeth orau.
Mae meysydd allweddol y canllawiau yn nodi:
- Beth mae'r gyfraith yn ei ddweud. O dan y Ddeddf Cydraddoldeb, rhaid i chi beidio â gwahaniaethu yn erbyn rhywun oherwydd nodweddion gwarchodedig rhyw neu ailbennu rhywedd. Fodd bynnag, mae'r Ddeddf yn cynnwys 'eithriadau' sy'n caniatáu'n gyfreithlon i sefydliadau eithrio, addasu neu gyfyngu ar fynediad i rai grwpiau dan rai amgylchiadau.
Yn achos gwasanaethau ar wahân neu un rhyw, rhaid i ddarparwyr ddangos bod darparu'r gwasanaeth yn wahanol yn 'fodd cymesur o gyflawni nod cyfreithlon'. Gallai hyn fod am resymau preifatrwydd, gwedduster, atal trawma neu er mwyn sicrhau iechyd a diogelwch. Mae'r canllawiau'n cynnwys rhai sefyllfaoedd lle mae eithriadau o'r fath yn bosibl. - Pwyntiau i'w hystyried wrth gymhwyso eithriadau . Wrth benderfynu a ddylid defnyddio eithriad, rhaid i ddarparwyr gwasanaeth un rhyw ystyried nifer o ffactorau. Mae'r rhain yn cynnwys hawliau ac anghenion pob defnyddiwr, gan gynnwys pobl draws.
- Camau ymarferol i helpu i wneud penderfyniadau. Mae’r canllawiau’n cynnig cyngor i sefydliadau sy’n darparu gwasanaethau un rhyw ar y ffordd orau o ddiwallu anghenion eu holl ddefnyddwyr, gan gynnwys pobl draws. Mae’n cynghori sefydliadau i roi polisïau ar waith, wedi’u llywio gan ein canllawiau a’r gyfraith, sy’n benodol i’w hamgylchiadau eu hunain.
Nid yw’r canllawiau’n mynd i’r afael â’r ddadl ehangach ar ryw a hunaniaeth o ran rhywedd. Mae’n egluro’r gyfraith ar gyfer darparwyr gwasanaethau, fel y mae rhanddeiliaid amrywiol wedi galw amdani, gan gynnwys y Pwyllgor Menywod a Chydraddoldeb yn y Senedd.
Dywedodd y Farwnes Kishwer Falkner, Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:
Ein bwriad yn y CCHD yw amddiffyn hawliau pawb a sicrhau bod pobl ledled Prydain yn cael eu trin yn deg.
Nid oes lle i wahaniaethu yn erbyn unrhyw un ar sail eu rhyw neu ailbennu rhywedd.
Lle mae hawliau rhwng grwpiau yn cystadlu, ein dyletswydd fel rheoleiddiwr annibynnol yw helpu darparwyr gwasanaethau ac eraill i gydbwyso anghenion gwahanol ddefnyddwyr yn unol â'r gyfraith.
Mae gan sefydliadau hawl gyfreithiol i gyfyngu gwasanaethau i un rhyw o dan rai amgylchiadau. Ond mae angen cymorth arnynt i lywio'r ardal sensitif hon. Dyna pam yr ydym wedi cyhoeddi’r canllawiau hyn – i egluro’r gyfraith a chynnal hawliau pawb.
