Egluro hawliau pobl agored i niwed sy'n cael eu cadw mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol

A oes dyletswydd ar y Wladwriaeth i ddarparu triniaeth feddygol achub bywyd o dan Erthygl 2 o’r Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol (ECHR) i berson agored i niwed sydd wedi’i amddifadu o’i ryddid mewn cartref gofal o dan y Trefniadau Diogelu rhag Colli Rhyddid (DoLS)?

Cawsom ein cynnwys er mwyn helpu i egluro'r gyfraith.

Nod ein hymyrraeth oedd egluro bod pobl sy’n cael eu hamddifadu o’u rhyddid mewn cartref gofal o dan DoLS yn cael yr un lefel o amddiffyniad hawliau dynol o dan Erthygl 2 i driniaeth achub bywyd â’r rhai sy’n cael eu cadw gan y wladwriaeth fel carcharorion a chleifion seiciatrig anwirfoddol.

Roedd yn gyfle i hyrwyddo hawliau pobl mewn sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol, drwy ddadlau y dylai dyletswydd y Wladwriaeth i ddarparu triniaeth feddygol achub bywyd ymestyn i bobl sy’n cael eu hamddifadu o’u rhyddid gan y Wladwriaeth mewn cartrefi gofal a lleoliadau eraill.

Cawsom ganiatâd i ymyrryd a gwnaethom gyflwyniadau cyfreithiol i wrandawiad y Goruchaf Lys ym mis Tachwedd 2022.

Roeddem yn dadlau y dylai pobl fel Jackie Maguire, sy’n cael eu cadw dan DoLS oherwydd nad oes ganddynt y gallu i benderfynu ar eu gofal a ble y dylent fyw, dderbyn yr un lefel o amddiffyniad hawliau dynol (o dan Erthygl 2) â grwpiau eraill sy’n agored i niwed, megis y rhai sy'n cael eu cadw mewn ysbytai iechyd meddwl, carchardai neu ddalfa'r heddlu. Byddai hyn wedi galluogi'r rheithgor yng nghwest Ms Maguire i wneud sylwadau ar fethiannau honedig y rhai oedd yn gofalu amdani.

Penderfynodd y Goruchaf Lys nad yw pobl sy’n byw mewn cartrefi gofal sy’n cael eu hamddifadu o’u rhyddid er eu lles eu hunain yn yr un sefyllfa â charcharorion a grwpiau tebyg eraill. Mae ganddynt yr un amddiffyniadau hawliau dynol ag sy'n berthnasol i'r boblogaeth gyffredinol.

Gwrthododd y Goruchaf Lys yr apêl drwy ganfod, lle bo unigolyn heb alluedd yn cael ei roi mewn cartref gofal, cartref nyrsio neu ysbyty, nad yw’r wladwriaeth yn derbyn cyfrifoldeb am bob agwedd ar ei iechyd corfforol. Y ddyletswydd o dan Erthygl 2 yw sicrhau bod ganddynt fynediad at y gofal iechyd sydd ar gael i’r boblogaeth gyffredinol.

Roedd hefyd o’r farn, hyd yn oed i’r rhai sy’n cael eu cadw fel carcharorion a chleifion seiciatrig, nad yw’r wladwriaeth ond yn derbyn cyfrifoldeb am risgiau penodol i fywyd yr oedd yn ymwybodol ohonynt neu y dylai fod yn ymwybodol ohonynt, a risgiau sy’n gysylltiedig â’r rheswm pam mae’r unigolyn yn cael ei gadw (e.e. ar gyfer cleifion seiciatrig, y risg o hunanladdiad).

Darllenwch ddyfarniad llawn Maguire v Uwch Grwner EM ar gyfer Blackpool a Fylde.