Mae rhieni Natasha Abrahart, myfyrwraig anabl a gymerodd ei bywyd ei hun ym mis Ebrill 2018 ar y diwrnod yr oedd i fod i roi cyflwyniad i gyd-fyfyrwyr a darlithwyr, wedi cefnogi canllawiau newydd i brifysgolion a gyhoeddwyd gan y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol.
Mae'r canllawiau'n nodi'r hyn y mae'n rhaid i ddarparwyr addysg uwch ei wneud i sicrhau cydymffurfiaeth â chyfraith cydraddoldeb sy'n ymwneud ag anabledd.
Mae’n dilyn dyfarniad gan yr Uchel Lys ym mis Chwefror bod Prifysgol Bryste wedi cyfrannu at farwolaeth Natasha drwy fethu â gwneud addasiadau rhesymol ar ei chyfer. Canfuwyd hefyd bod y brifysgol wedi gwahaniaethu yn uniongyrchol ac yn anuniongyrchol yn ei herbyn o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010.
Yn ôl y canllawiau, rhaid i brifysgolion:
- ystyried a pharatoi dulliau eraill o asesu ar gyfer myfyrwyr anabl
- bod yn barod i wneud addasiadau rhesymol i fyfyrwyr ar unrhyw adeg, hyd yn oed os nad oes ganddynt anabledd wedi’i ddiagnosio, os oes ganddynt gyflwr sy’n gyfystyr ag anabledd
- sicrhau bod staff academaidd yn gwneud addasiadau rhesymol ar gyfer myfyrwyr anabl hyd yn oed os nad yw'r myfyriwr wedi cael ei weld gan y Gwasanaeth Anabledd
- hyfforddi staff sy’n ymwneud â myfyrwyr ar eu dyletswyddau o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, gan gynnwys sut i adnabod argyfyngau iechyd meddwl a sut i ddarparu cymorth i fyfyrwyr pan fyddant yn digwydd
- cymryd camau i nodi myfyrwyr sy'n ei chael hi'n anodd ac y gallai fod angen addasiadau rhesymol arnynt, hyd yn oed pan nad yw'r myfyrwyr hynny wedi dod ymlaen yn wirfoddol
Darparwyd y cyngor i egluro sut yr effeithiodd dyfarniad yr Uchel Lys yn achos Abrahart ar gyfraith cydraddoldeb yn ymwneud ag addysg uwch. Pwysleisiodd y cyfrifoldeb cyfreithiol ar brifysgolion i fynd ati’n rhagweithiol i nodi myfyrwyr y gallai fod angen cymorth ychwanegol arnynt, ac mae’n cadarnhau y gallai methu â gwneud hynny fod yn wahaniaethol os effeithir yn negyddol ar fyfyriwr anabl.
Bydd disgwyl i brifysgolion ystyried a gweithredu'r canllawiau cyn y flwyddyn academaidd sydd i ddod er mwyn parhau i gydymffurfio â Deddf Cydraddoldeb 2010. Mae cydymffurfio â'r Ddeddf yn ofyniad cyfreithiol i bob sefydliad.
Ymgynghorwyd â rhieni Natasha, Dr Robert a Maggie Abrahart, wrth greu'r cyngor er mwyn sicrhau ei fod yn adlewyrchu'r gwersi a ddysgwyd o achos eu merch.
Mae'r nodyn cyngor llawn sy'n cynnwys y canllawiau ar gael ar wefan y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol.
Dywedodd y Farwnes Kishwer Falkner, Cadeirydd y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:
“Fe wnaethom ymyrryd yn yr achos hwn yn wreiddiol i geisio eglurder ynghylch sut y dylai prifysgolion fynd i’r afael â’u dyletswydd i wneud addasiadau rhesymol, gan gofio natur ragweladwy y ddyletswydd honno. Rhoddodd y dyfarniad yr eglurder hwnnw inni, ac ers hynny rydym wedi bod yn asesu’r hyn y mae’n ei olygu i’r sector addysg uwch.
“Mae ein canllawiau newydd, sydd ar gael i’r cyhoedd ond a gyhoeddir yn uniongyrchol i sefydliadau addysg uwch a staff, yn sefydlu beth sy’n rhaid i brifysgolion ei wneud i gydymffurfio â chyfraith cydraddoldeb.
“Mae’r cyngor yn glir nad yw aros i fyfyriwr ddod ymlaen a gofyn am addasiadau rhesymol yn ddigon. Mae angen i brifysgolion gefnogi eu myfyrwyr anabl yn rhagweithiol fel y gallant ffynnu mewn amgylchedd diogel a chyfartal.
“Hoffwn estyn fy niolch i deulu Abrahart am gyfrannu at yr arweiniad, ac am y gwaith caled y maent yn parhau i’w wneud i wneud addysg uwch yn lle tecach i fyfyrwyr anabl.”
Dywedodd Dr Robert a Maggie Abrahart, rhieni Natasha Abrahart:
“Mae prifysgolion yn aml yn camddeall addasiadau rhesymol, gan drin myfyrwyr fel pe baent yn ceisio ecsbloetio’r system yn hytrach na mynd i’r afael â’u hanghenion gwirioneddol. Gall yr anwybodaeth hwn a’r gwrthwynebiad i newid gael canlyniadau difrifol, fel colled drasig ein merch.
“Mae’r sector wedi anwybyddu egwyddorion craidd y Ddeddf Cydraddoldeb dro ar ôl tro a, hyd yn oed nawr, dim ond yn anelu at fodloni’r lleiafswm lleiaf sy’n ofynnol yn ôl y gyfraith – yn bennaf er mwyn osgoi atebolrwydd yn hytrach na gwneud yr hyn sy’n iawn.
“Mae gwir arweinyddiaeth yn golygu mynd y tu hwnt i ddilyn y rheolau yn unig. Mae'n cynnwys mynd ati i chwilio am arferion gorau a'u mabwysiadu a dangos gwir ymrwymiad i ddeall a chwrdd ag anghenion amrywiol pob myfyriwr.
“Mae’r canllaw newydd hwn yn egluro rhwymedigaethau prifysgolion o dan y Ddeddf Cydraddoldeb. Mae’n hanfodol bod sefydliadau’n mynd i’r afael â’r pryderon hyn, yn goresgyn agweddau sydd wedi dyddio, ac yn gweithredu addasiadau rhesymol yn effeithiol ac yn brydlon i gefnogi pob myfyriwr ac atal gwahaniaethu pellach.”
Siaradwch â'n swyddfa wasg
Os ydych yn gweithio yn y cyfryngau, siaradwch â’n swyddfa wasg:
- Yn ystod oriau swyddfa (dydd Llun i ddydd Gwener, 9am i 5pm) cysylltwch â: 0161 829 8102
- Neu anfonwch e-bost at dîm swyddfa'r wasg
- Ar gyfer y tu allan i oriau, parhewch i gysylltu â 0161 829 8102. Nid yw e-byst yn cael eu monitro y tu allan i oriau arferol.
Mae'r rhif ffôn hwn ar gyfer ymholiadau'r cyfryngau yn unig. Ar gyfer pob ymholiad arall, ffoniwch 0161 829 8100, neu e-bostiwch correspondence@equalityhumanrights.com
