Mae'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC) wedi ymateb i Fframwaith Arolygu PEEL (Heddlu) 2025-29 Arolygiaeth Cwnstabliaeth a Gwasanaethau Tân ac Achub Ei Mawrhydi (HMICFRS).
Mae hyn yn rhan o’r gwaith y mae’r rheolydd cydraddoldeb yn ei wneud i atal a mynd i’r afael â gwahaniaethu ar sail hil a rhyw, aflonyddu ac erledigaeth yn y gwasanaethau tân, yr heddlu a’r lluoedd arfog yng Nghymru, Lloegr a’r Alban ac i asesu’r risgiau sy’n gysylltiedig â defnyddio technolegau newydd mewn plismona.
Mae’r EHRC yn galw am i arolygiadau arferol o heddluoedd gynnwys ystyriaethau cydraddoldeb a hawliau dynol bob amser, yn enwedig wrth asesu Prif Gwnstabliaid ac uwch swyddogion heddlu eraill, i sicrhau bod arweinwyr yn yr heddlu yn rhoi sylw dyledus i’w rhwymedigaethau cydraddoldeb a hawliau dynol.
Mae ymateb y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol i’r ymgynghoriad yn argymell:
- Bod HMICFRS yn blaenoriaethu arolygu technoleg newydd a thechnoleg sy’n dod i’r amlwg, yn enwedig technoleg adnabod wynebau, i sicrhau bod y dechnoleg hon yn cael ei defnyddio’n dryloyw ac i sicrhau na chaiff y dechnoleg byth ei defnyddio i dorri cyfraith cydraddoldeb a hawliau dynol.
- Bod arolygiadau yn sicrhau bod heddluoedd yn cymryd camau i fynd i'r afael â gwahaniaethu, aflonyddu ac erledigaeth.
- Bod arolygiadau yn asesu a yw heddluoedd yn rhoi sylw dyledus i Ddyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus, a’u bod yn cydymffurfio â Deddf Cydraddoldeb 2010 a Deddf Hawliau Dynol 1998.
Mae'r gwaith hwn yn dilyn sawl adroddiad annibynnol hynod feirniadol a amlygodd aflonyddu systemig ac erledigaeth swyddogion benywaidd a lleiafrifoedd ethnig yn bennaf.
Dywedodd llefarydd ar ran y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol:
"Ni ddylai swyddogion heddlu, staff a'r cyhoedd y maent yn eu hamddiffyn fod yn destun gwahaniaethu, aflonyddu neu erledigaeth. Fel rheoleiddiwr cydraddoldeb arbenigol Prydain, rydym yn croesawu'r cyfle i helpu HMICFRS i fynd i'r afael â'r materion hyn.
"Dylai pob heddlu fod yn ymwybodol bod yn rhaid iddynt ddilyn cyfraith cydraddoldeb a hawliau dynol yn rhagweithiol. Gwyddom fod Prif Gwnstabliaid a Heddluoedd yn ymateb i'r casgliadau y mae HMICFRS yn eu cyrraedd a'r argymhellion y mae HMICFRS yn eu gwneud.
“Dylai cynnal asesiadau o arferion sy’n peryglu gwahaniaethu mewn arferion plismona ac o ddiwylliannau gwaith a ddylai warchod rhag aflonyddu a gwahaniaethu yn y gweithlu fod yn rhan allweddol o arolygiadau gan HMICFRS, gan eu bod yn dwyn y gwasanaethau hanfodol hyn i gyfrif.
“Dylai HMICFRS ddefnyddio ei bwerau o dan y fframwaith i graffu ar ddefnydd yr heddlu o dechnolegau sy’n dod i’r amlwg fel adnabod wynebau, i sicrhau nad yw pobl â nodweddion gwarchodedig – gan gynnwys hil a rhyw – yn cael eu gwahaniaethu.
“Rydym hefyd yn galw am asesiadau rheolaidd i wneud yn siŵr bod heddluoedd yn cymryd camau rhesymol i atal aflonyddu rhywiol, fel y mae’n ofynnol yn ôl y gyfraith i gyflogwyr wneud hynny gan y Cam Gweithredu Diogelu Gweithwyr 2023 newydd.
"Mae graddau'r problemau gydag aflonyddu a gwahaniaethu yn yr heddlu wedi'u dogfennu'n dda ac yn cael eu hadrodd, a gobeithiwn fod yr ymgynghoriad hwn yn helpu i roi'r offer a'r wybodaeth i arolygwyr ddwyn yr heddlu i gyfrif."